جلوه‌های آفرینش زبان مردمی در گذرگاه تاریخ قسمت اول
بزرگنمایی:
جلوه‌های آفرینش زبان مردمی در گذرگاه تاریخ قسمت اول
با نگر و گذر بر میراث معنوی کهن‌بوم رامهرمز
همواره با انبوهی از ناگفته‌ها روبه‌رو بوده‌ایم و تلاش در بیان آن‌ها، دغدغۀ بسیاری از آگاهان این دیار بوده است.
جلوه‌های آفرینش زبان مردمی در گذرگاه تاریخ قسمت اول
با نگر و گذر بر میراث معنوی کهن‌بوم رامهرمز
همواره با انبوهی از ناگفته‌ها روبه‌رو بوده‌ایم و تلاش در بیان آن‌ها، دغدغۀ بسیاری از آگاهان این دیار بوده است.
احساس نیازی، که از دیرباز، به دنبال فرصتی برای ابراز آن بوده است و با ایجاد موقعیت به توصیۀ موسسۀ فرهنگی خوزی‌شناسی، بستری فراهم گردید تا دوستداران و آگاهان به میراث نیاکان، نخستین گام را در جهت شناسایی فرهنگ و زبان محلی بردارند و در این رابطه رویکرد به ضرب‌المثل‌ها، و جمع‌آوری آن‌ها در دستور کار قرار گرفت که پس از انجام دوره‌ای کوشش مجدانه، توانستیم در حد توان و دانش خود به این مهم دست یابیم. آغازین گام‌هایی را در این راه برداریم، امیدواریم که با مشارکت جمعی و نگاه عمیق و دقیق به این ره‌آورد، نسبت‌به تصحیح و تکمیل و گسترش آن در چاپ‌های بعدی همت گماریم و بتوانیم با هم‌اندیشی، پیشینه‌ی ارزشمندی را برای امروزیان و آیندگان به یادگار گذاریم.
ضرب‌المثل‌ها، در کنار کنایات، اصطلاحات، زبانزدها و واژگان، از جمله مواد و مصالح زبانی به‌شمار می‌روند که غنای هر زبان به کمیت و کیفیت همین مواد بستگی دارند.
ضرب‌المثل‌ها گونه‌هایی از بیان هستند که معمولاً تاریخچه و داستانی پندآموز در ورای برخی‌از آن‌ها نهفته است. اگرچه بسیاری از این داستان‌ها ازیادرفته و پیشینه‌ی بعضی از آن‌ها برای مردم روشن نیست؛ بااین‌حال، کاربردی در سخن دارند. ضرب‌المثل‌ها در حقیقت سخن یا عبارتی کوتاه هستند که به داستان یا نکته‌ای پندآموز اشاره می‌کنند و جایگزینی برای زیاده‌گویی در سخن می‌باشند و هدف گوینده این است که مخاطب از آن ضرب‌المثل‌ها نکته‌های سخنش را دریافت کند.
ضرب‌المثل‌ها کمک می‌کنند تا خیلی کوتاه و موجز و مؤثر، مفهوم مورد نظر خود را به شخص مخاطب انتقال دهند، اگرچه منشأ اصلی خیلی از این ضرب‌المثل‌ها مشخص نیستند؛ و به‌عبارتی، اوّلین کسی که عبارت مثلی را به کاربرده، ناشناس می‌باشد و پس از او سینه‌به‌سینه در چرخش بوده تا به امروز که ما، در روابط کلامی خود از آن استفاده می‌نماییم. کوتاهی و کوبندگی و تاثیرگذاری، سه ویژگی جملات و عباراتی به نام ضرب‌المثل هستند.
زبان و ادبیات فارسی، بخشی از شیرینی و روانی‌اش را مدیون همین ضرب‌المثل‌هاست که از نسلی به نسل دیگر منتقل گردیده‌اند.
ضرب‌المثل‌ها ممکن است بخشی از یک شعر، یک بیت و مصرع باشند؛ تعدادی از آن‌ها هم یک عبارت، یا بخشی از یک جمله هستند که به شیواترین و زیباترین آرایه‌های زبانی و بیانی رواج یافته‌اند و این نشانه‌های فرهنگی ریگهای به‌جامانده از آن چشمه‌های جوشانی هستند که با برق و جلای خود خبر از صاحب‌خبران در گذر روزگار می‌دهند.
مفاهیم ضرب‌المثل‌ها برای هیچ‌کدام ازما ناشناخته نیستند. حتی افراد عامی و کم‌سواد نیز با این مفهوم بیگانه نبوده‌اند. در حقیقت گسترۀ پراکندگی و نفوذ ضرب‌المثل‌ها در بین اقشار مختلف و آحاد متفاوت جامعه از خصوصیات منحصربه‌فرد آن هستند.
و مهم‌ترین عامل محبوبیت ضرب‌المثل‌ها و رشد سریع آن‌ها در بین طبقات مختلف مردم، بیان حقیقتی ناب با کمترین میزان استفاده از واژه‌هاست، زیرا سخن موجز و مختصر همواره برای مردم خوشایندتر بوده است و از طرفی کوتاهی ضرب‌المثل‌ها موجب می‌گردد که به‌خاطرسپاری و یادآوردن آن‌ها برای همه امکان‌پذیر باشد.
عبدالامیر مقدم نیا
