بزرگنمایی:

به گزارش صبح ملت نیوز و به نقل از خبرگزاری مهر - گروه علم و دانش؛ همزمان با همه‌گیری جهانی کروناویروس جدید و ابتلای بیش از یک میلیون نفر به این بیماری در کشور و ضرورت انجام پژوهش‌های کاربردی و پاسخ به سوالات متعدد جهت کنترل این بیماری پژوهشگران کشورها نیز کار خود را آغاز کردند.

در ابتدای کار برخی از مراکز تحقیقاتی نیازهای دانشی مربوطه را پیش بینی کردند و برخی دیگر از مراکز تحقیقاتی اعلام کردند که فعالیت‌های پژوهشی حوزه کووید 19 از اولویت برخوردار است.

اولویت دهی به حوزه خلاءهای دانشی در زمینه بیماری کووید 19 منجر به هم‌افزایی ظرفیت‌های تحقیقاتی و همچنین افزایش بهره‌وری منابع مالی پژوهشی در سطوح استانی، ملی و بین‌المللی شد تا جایی که ایران نیز در رتبه دوازدهم دنیا از منظر انجام تحقیق و پژوهش در حوزه کرونا قرار گرفت.

بررسی تعداد مقالات منتشر شده در نظام نمایه مقالات اسکوپوس (Scopus) نشان می‌دهد که بحران همه گیری کرونا تأثیر خود را بر حوزه تحقیقات گذاشته است و از میان 3 میلیون و 137 هزار و 364 مورد مقاله علمی منتشر شده در سال 2020 تعداد 80 هزار و 344 مورد مقاله به کووید 19 اختصاص داشته که حدود 2.56 درصد کل مقالات بوده است.

با توجه به اینکه بحران کرونا یک بحران نوظهور بوده است 2.5 درصد کل مقالات دنیا، میزان زیادی را شامل می‌شود.

بررسی سهم کشورها از مقالات کرونا نشان می‌دهد که 19 کشور بیش از یک هزار تحقیق در این حوزه انجام داده اند.

سهم کشورها از مقالات کرونا با انجام بیش از هزار تحقیق

در مجموع 159 کشور در حوزه تحقیقات کروناویروس، مقاله علمی به چاپ رسانده اند و 19 کشور بیش از هزار مقاله، 52 کشور کمتر از یک هزار مقاله و 88 کشور نیز کمتر از 100 مقاله در این حوزه داشته اند.

آمار کشورهایی که کمتر از 1000 مقاله در حوزه کرونا داشته اند

88 کشور از جمله اوگاندا، اوکراین، کامرون، اسلواکی، سریلانکا، ماکائو، گرجستان، ونزوئلا، بلغارستان، لوکزامبورگ، الجزایر، مالت، زیمباوه، استونی، لیتوانی، سنگال، اوروگوئه، سودان، تانزانیا، بحرین، کاستاریکا، بوسنی و هرزگوین، جامائیکا و.... کمتر از 100 تحقیق در حوزه کرونا انجام داده اند.

از سوی دیگر یکی از نکات بارز تأثیر شیوع همه گیری کرونا بر حوزه تحقیقات کاهش چشمگیر تعداد مقالات ناشی از کنفرانس‌های علمی است. تعداد مقالات کنفرانس‌های علمی در 20 سال اخیر (2000 تا 2021) رشد قابل توجهی داشته است. در سال 2000 تعداد کل مقالات ناشی از کنفرانس‌های علمی 107 هزار و 186 مورد بوده است که این میزان در سال 2019 به 506 هزار و 939 مورد رسید.

اما ناگهان در سال 2020 با توجه به محدودیت‌ها و بسته شدن دانشگاه‌ها و مراکز علمی و همچنین محدودیت‌های ایجاد شده در کشورهای مختلف که بسیاری از آنها مقصد کنفرانس‌های علمی بودند، این میزان به 231 هزار و 365 مورد کاهش یافت. همچنین تعداد 184 مقاله برای سال 2021 به ثبت رسیده است.

بررسی روند کل مقالات دنیا اما نشان می‌دهد که اگر مجموع مقالات مجلات و مقالات کنفرانسی را در سال 2019 و 2020 در نظر بگیریم تفاوت چندان مشهود نیست. میزان کل مقالات (مجلات و کنفرانس‌ها) در سال 2019 تعداد 3 میلیون و 351 هزار و 47 مورد بوده که این میزان در سال 2020 به 3 میلیون و 137 هزار و 364 مورد کاهش یافته که می‌توان ردپای کاهش میزان مقالات کنفرانسی را در آن مشاهده کرد.

در ابتدای همه گیری کرونا و از زمانی که سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که کووید 19 یک همه گیری جهانی است، ویروس کرونا در سراسر جهان منتشر شده بود و دلیل نامگذاری کووید 19 نیز شناسایی ویروس در سال 2019 بود اما در سال 2019 تنها 48 تحقیق مرتبط با کرونا در دنیا به ثبت رسید.

با آغاز سال 2020 میلادی و با توجه به اینکه بحران کرونا در حال گسترش بود میزان تحقیقات انجام شده در کشورها سیر صعودی به خود گرفت و 80 هزار و 344 مورد تحقیق و مقاله مرتبط با کرونا در دنیا به ثبت رسید.

آمریکا با بیشترین میزان ثبت تحقیق در حوزه کرونا به میزان 20 هزار و 737 مورد تقریباً یک چهارم تحقیقات را به خود اختصاص داده است که البته با توجه به اینکه محققان مختلفی از سراسر دنیا در تحقیقات آمریکا مشارکت دارند، جای تعجب ندارد.

با وجود اینکه بحران همه گیری کرونا ویروس از چین آغاز شده است آمار 9 هزار و 298 مورد تحقیقات حوزه کرونا از چین ثبت شده است.

تا زمان تهیه این گزارش از ایران یک هزار و 898 مورد مقاله و تحقیق مرتبط با کرونا در نظام نمایه سازی بین المللی اسکوپوس به ثبت رسیده است که رتبه دوازدهم را برای ایران به ارمغان آورده است.

با توجه به میزان تحقیقات ثبت شده از ایران در اسکوپوس در سال 2020 به میزان 67 هزار و 325 مورد و تعداد یک هزار و 898 مورد مقاله مرتبط با کرونا، بررسی‌ها نشان می‌دهد تقریباً 2.8 درصد از مقالات کشور به حوزه کرونا اختصاص داشته است.

میزان مقالات کل ایران ثبت شده در اسکوپوس از تعداد یک هزار و 869 در سال 2000 به میزان 67 هزار و 325 مورد رسیده است که این میزان رشد جالب توجه 36 برابری را نشان می‌دهد. با توجه به اینکه برخی از نشریات علمی مقالات را با زمان یکسال بعد در نوبت انتشار می‌گذارند برای سال 2021 نیز تعداد یک هزار و 658 مورد برای ایران ثبت شده است.

مقایسه آمار سال 2020 و 2019 نیز نشان می‌دهد که تحقیقات ایران روند رو به رشد خود را حفظ کرده است و از میزان 64 هزار و 841 مورد مقاله علمی و کنفرانسی در سال 2019 به میزان 67 هزار و 325 مورد مقاله علمی و کنفرانسی در سال 2020 رسیده است.

بررسی تحقیقات به طور کلی و حوزه کرونا نشان می‌دهد که کشورهای مختلف در این زمینه فعالیت کرده اند اما هنوز پاسخ بسیاری از مسائل مرتبط با این ویروس ناشناخته باقی مانده است و نیازمند توسعه تحقیقات در این حوزه است.