بزرگنمایی:

گرافیک محیطی، علمی است که در آن چگونگی استفاده از فرم‌ها، رنگ‌ها، نقش‌ها و تصاویر گوناگون به شکل ماهرانه، اصولی و برنامه‌ریزی شده در جهت بهتر ساختن و ساده شدن روابط، ارتباطات، ترافیک و همچنین کامل‌تر ساختن زیبایی محیط عمومی مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

منظر شهری ، مبلمان شهری و گرافیک محیطی

    شهر از دید کارشناسان و صاحبان تئوری شهر سازی در دنیا معانی متفاوتی دارد و از میانه قرن بیستم در تمام دنیا این معانی به هم نزدیک شده اند . شهرها محل تعامل شهروندانی است که در آن زندگی می کنند نه خیابان هایی برای عبور و مرور .

 شهرها آثار هنری بزرگی هستند که آفرینندگانی به اندازه جمعیتشان دارند . هدف زندگی شهر نشینی امروزه زندگی کلونی وار آدمها در کنار هم و به شیوه هزاران سال قبل نیست . هدف مطلوب شهرهای امروز ایجاد محیطی خلاق و پرورنده برای مردمی است که در آن زندگی می کنند .

 شهرهای امروزه علاوه بر رفع نیازهای فیزیکی پاسخی برای نیازهای روانی ، روحی و فرهنگی ساکنانشان دارند و تنها در این صورت است که شهر تجلی رفتار اجتماعی ساکنینش است و می توان آن را به نظم در آورد و کنترل نمود .

منظر شهری در واقع بیانگر هویت و برخورد شهر است و اولین چیزی است که شهروند در شهر با آن ارتباط بر قرار می سازد و بصورت بی وقفه وی را تحت تاثیر قرار می دهد .

 بهم ریختگی منظرِ شهر بیانگر بی نظمی در ساختار برنامه ریزی و رفتاری شهر است و منظرِ زیبا نشاندهنده رابطه ای مناسب میان شهر و شهروند می باشد . چیزی که هر روزه درون آن هستیم و رابطه ای دو سویه با آن برقرار می سازیم نمی تواند در ساختار هویتی بی تاثیر باشد .بخش عمده ای از هویت ساکنین شهرها ناشی از تاثیراتی است که بتدریج و به مرور زمان از شهرمی گیرند.

رنگها بر ناخودآگاه ذهن انسانها تاثیر می گذارند ، پیام های تبلیغاتی رفتار مصرف را در میان شهروندان تغییر می دهند ، نمای ساختمان ها  با خطوط و جنسشان خشونت ، ملایمت ، نرمی و لطافت را به خاطرمی آورند، مبلمان شهری مناسب بین شهر و شهروندان ارتباط منطقی برقرار می سازد، فضاهای شهری و سبزی لابلای ساختمانها،  مکان هائی را برای حضور شهروندان فراهم می آورند،

پیاده روها و ساختارشان، اصولا تعیین کننده این هستند که چه بخشی از افراد شهر و به چه صورتی در شهر حضور یابند و بدین ترتیب امنیت فضاهای شهری تعریف می شود، معماری ساختمانها بیانگر ارتباط شهر با گذشته خویش است و همچنین نشاندهنده فرهنگ و روحیات ساکنینش، ارتفاع ساختمانها و خط افق در خیابان ها شکل نگاه شهروندان به آسمان و عمق را تعیین می کند ، عناصر عمودی زائد و بی مصرف ، پلهای عابر پیاده فراوان ، تقاطع های غیر همسطح به تعداد زیاد ، چراغ های راهنمائی بی قواره و غیر ضروری همه و همه پرسپکتیو و نگاه به عمق و دوردست را از افق دید و بینش شهروندان می گیرد و فضاهای ذهنی محدودی می سازد،

مذهب و ایدئولوژی حاکم بر شهر از منظر شهر پیداست، حضور بافتهای قدیمی و ساختمان های اصیل بیانگر گذشته شهرهاست که نباید فراموش شود و بالاخره خاطرات مردم با شهرشان که غرور و تعصب آنها را نسبت به شهری که در آن زندگی می کنند می سازد .

نصب تابلوهای تبلیغاتی بزرگ و کوچه و صاحبان صنوف و ارگانهای فرهنگی ( بیلبرد و لمپوس ) ، خطوط انتقال برق هوایی، منظر زشت پشت بامهای در معرض دید ، طراحی درب و دیوار ساکنان و صاحبین مشاغل ، نورپردازی و پایه های نوری نامناسب در خیابانها و پیاده رو های عمومی ، نصب تابلوهای راهنمایی و رانندگی و اطلاعات شهری ( پلاک میدان ها و خیابان ها و کوچه ها ) پیاده رو های غیرهم سطح ، مشخص نبودن حریم عابرین پیاده و سواره همچنین نصب احجام موقت شهری بدون مطالعه اجتماعی و فرهنگی و صرفا برای خالی نبودن مکان و بزک شهر، علاوه بر ایجاد اغتشاش بصری و اخلال در نظم شهری ، می توانند به محو خاطرات فرهنگی و تاریخی یک دیار منجر شود.

                                          راه حل موجود برای بهبود این نقصه همان  پیرایش بجای آرایش ا ست .

طراحی مناسب و از لحاظ رنگ و فرم و محل نصب ،

 طراحی محیطی پیاده روه های مناسب ،

 رفع سد معبر از سوی صنوف ،

 ایجاد پارکینگهای موتوری و ایستگاه های دوچرخه و

جابجایی و حمایت از نقل و انتقال وسایل سرمایشی ( خارج از دید شهروندان )

جابجایی عوارض ( سیمهای برق و گاز و ...)

حذف و کاشت بوته های تزیینی و ...

 از کارهای اجرایی در این زمینه می باشد.

      به همین منظور آیین نامه ها و پروتکل های اجرایی مدون توسط سازمان زیباسازی تنظیم شده که می تواند راه مناسبی برا حل این مشکل گردد که در اغلب شهرهای ایران در سالهای پیش و با کمک متخصصان این حوزه انجام گرفته است که می توان از نمونه های اجرایی خوب آن به ، میدان انقلاب تا چهارراه ولی عصر، میدان بهارستان و خیابان مولوی تهران و شهرهای  اراک ، زنجان ، خرم آباد و ... اشاره کرد .

دزفول ، دیاری که سرشار از خاطرات فرهنگی و تاریخ غنی مبتنی بر اندیشه ی بزرگان و شهروندان فهیم است ، لیاقت بیش از این و همسنگ تاریخ را می طلبد .

     دکتر سید نظام الدین امامی فر /     استادیار دانشکده هنر دانشگاه شاهد                                                                                                                                      

تهیه وتنظیم : مریم مفتوح 

پنجشنبه 27شهریور99

تصویر بالا : بازار قدیم دزفول سال / 1399/ عکاس : امامی فر