بزرگنمایی:

مبحث تجارت دردزفول جدای ازدیدگاه اقتصادی, به عنوان یک مقوله ی مهم واثرگذاردرانجام تبادلات فرهنگی حایز اهمیت بوده و یک تجزیه وتحلیل کارشناسانه واساسی رادراین موردطلب می کند.

در روزگاران نه چندان دور تا هفتاد/هشتاد سال پیش، تجار دزفولی جلوداران صنعت داد و ستد و رونق اقتصاد دیار خویش بودند. پهنه‌ی پر مخاطره ترین کوره راه ها وکوه پایه ها، دشت ها و بیابان ها را در می نوردیدند، وحوادث تلخ رادرمسیرهای پرپیچ وخم،که به وفوردر کمین کاروان ها وکاروانیان بودرابه جان می خریدند و با ریکس پذیری بالا! آغازگرمهاجرتی اقتصادی/فرهنگی شدند؛ تا نام دیار خود را بلند آوازه سازند. گویادر همبان شتران و بستن بار کاروان های خویش، فرهنگ و  تجارت مبادله می کردند .

"تجار سفیران آکرادیته هستند که در وهله ی نخست مُبلّغ فرهنگ دیار مادری و در مراحل بعد مروج و ناشراعتقادات سرزمین یک پارچه کشورشان (در نزد سایرملل متعدد) به شمارمی آیند! در امر تجارت مبادلات فرهنگی سرآغاز تبادلات تجاری و اول نقطه شروع مناسبات بین المللی محسوب می شوند."

***عوامل اثرگذاردر تجارت دزفول  

دزفول طی سالیان طولانی از تجارتی موفق وپررونق برخورداربوده است که این موفقیت خودرا مدیون عواملی است که بدان ها اشاره می شود.

1 . پل بزرگ و باستانی دزفول

این پل که ازآثاربازمانده ی دوره ی ساسانیان می باشد نقش بسیار برجسته وموثری رادررونق تجاری وبازرگانی دراین دیارایفاکرده است.

این اثر بی بدیل به عنوان گذرگاه اصلی و شاهراه ورود و خروج کاروان هامحسوب می شد.

که دور ترین نقاط غرب، شهرهایی چون: العماره، نجف، کربلا و بغداد در کشور عراق رابه خوزستان ((با مرکزیت شهر شوشتر)) و از شوشتر  تا بندر بوشهررا به یکدیگر متصل می ساخت(6).

عبور و مرورکاروان ها با کالاهای تجاری خودازروی این پل وحضورپی درپی کاروانیان ودادوستد آنان باعث رونق کسب وکار مردم این سامان وترغیب آنان به سمت پیشه و حِرّف گوناگون شد.

 وشوق شناخت سایر سرزمین هاو مسافرت و کسب تجارت و سیاحت و... رادرآنان برانگیخت.

شاهد بر اثبات این گفتار اعتراف سیاحان قرون گذشته درسفرنامه های برجامانده از آنان است.

آنجاکه در مواجه با عظمت این سازه بشری که درسفرنامه های خود به نام پل اندامش ازآن بسیارنام برده اندآشکارا اشاره نموده اند.

2 . بازار قدیم(بازار کُونَه)

وجود بازار، بار انداز، کاروانسرا و فراهم بودن اسباب لازم جهت تجدید قوای کاروانیان عاملی موثر و تاثیرگذار در رونق تجارت بود.

و ارتباط بین سایر مراکز تجاری در اقصی نقاط دور و نزدیک را برای مردم این سامان رقم زد.

 محکم ترین دلیل بر این گفتار را می توان در تنوع کالاهای وارده و صادره به این دیار دانست.

 ادویجات، "وسمه"( که در صنعت رنگرزی کاربرد داشته)، قلم نی، پیله وری/قز/قزبافی، ابریشم ریسی، گلابتون دوزی،هنرطلاکاری و ساخت زیورآلات، نقره کاری، صنعت مس و مسگری(7) و... بسیار موارددیگر با بیش از شصت/هفتاد نوع صنایع دستی و بیش از یکصد زیر مجموعه آن(8) دلالت بر رونق تجارت دراین سامان بوده است

که ضرورت دست یافتن به بازارهای دور و نزدیک را برای مردم این شهر اجتناب ناپذیر می ساخت.

3 . کشاورزی

وفور نعمت کشت و زرع و رونق تجارت غلات علی الخصوص شلتوک، جو، گندم تا اقصی نقاط کشورهای دور و نزدیک با محوریت شهر دزفول سبب شد تا بازرگانان در دست یابی و تامین نیاز منطقه مورد نظر خود رو به سوی دیار دزفول نمایند.

4 . وجود شخصیت های تاثیرگذار

حضورسیاحان، اندیشمندان و فضلای نام آشنا ووجود شخصیت های تاثیرگذار در این دیارباعث رونق تجارت و رسیدن آوازه ی این سرزمین به سایر بلاد بوده است.

 مکان هایی که به نام شخصیت های تاریخی دراقصی نقاط خط سیرتجاری این دیار معروف و مشهور می باشد همچون ملا رجبی برسی حلی، عبید زاکانی، شیخ بهاالدین جبل العاملی، شیخ اسماعیل قصری، شرف النساء بیگم خواهر شاه اسماعیل صفوی، خاندان های انصاری، معزی، بیگی، صفوی، زندی، گرجی، هندی، و نسب های منسوب به عرب (نظیر خاندان مجدی ، مجدم ، قوات  "شیخ مصیلح " و..در پرتو همین سیمای تجارت و آمد شدها نقل و مکان کرده، رحل اقامت گزیده و یا در ادامه ازمسیر گذرکرده اند .

این ویژگی ها تاثیری شگرف در ارتباطات همه جانبه ی مردم این سامان با سایر سرزمین ها داشته و امروزه اثرات آن در لابلای بعضی واژه ها، آداب و سنن، ضرب المثل ها و بسیار موارد دیگر به خوبی قابل لمس می باشد.

اثرات پابرجایی که بافرهنگ وآداب ورسوم این دیار عجین گشته وماندگار شده است.

ویا به تغییرات درسبک زندگی مردم  همچنین سلایق و مطلوب ها وحتی نوع پوشش و.. به اصطلاح امروزی مُدگرایی وپیروی ازآن منجرشده است ، نیز از جمله این اثرات است.

 نوشته :  میر عبدالامیرمقدم نیا  دزفولی زند ،  مریم مفتوح

منبع : کتاب انجمن نامه ( مجموعه مقالاتی در تاریخ و فرهنگ دزفول ) نشر دارالمومنین چاپ اول 1397

مقاله ی : نگاهی به تاریخ تجارت و دادوستد کالا و آشنایی با شخصیت های تجاری دزفول  ص 209