بزرگنمایی:
مقایسه دولت ها از سوی مردم همواره به عنوان معیاری برای شناسایی
کارآمدی روسای جمهور مطرح بوده است. اما این مقایسه در صورتی به واقعیت
نزدیک است که بازه های زمانی مقایسه، بر اساس علم آمار، به درستی انتخاب
شده باشد. رسانه های حامی دولت سیزدهم همواره تلاش کرده اند یکسال و نیم
ابتدایی دولت رئیسی را با یکسال و نیم پایانی دولت روحانی مقایسه کنند. از
سوی دیگر منتقدان دولت سیزدهم، این گزاره را مطرح کردند که هر مقایسه ای
باید در بازه های زمانی متناسب انجام شود و نمی توان بدترین عملکرد فرد یا
نهادی را بدون در نظر گرفتن زمان آن یا شرایط تحمیلی بر او، با دیگری
مقایسه کرد.
تصور کنید یک دانش آموز، در آغاز ترم تحصیلی با نمرات خوب در مدرسه
نتیجه گرفته، اما به دلیل بیماری کرونا و سختی معیشت خانواده، متاثر از
بیکار شدن پدر یا بیماری او، در پایان ترم با نمرات بد، امتحانات خود را به
پایان رسانده است. آیا عملکرد دانش آموز را باید بر اساس پایان ترم
ارزیابی کنیم یا ابتدای ترم؟ شرایط تحمیل شده از بیرون، بر این دانش آموز،
چه نقشی در ارزیابی او خواهد داشت؟
ملاک مقایسه عملکرد «روحانی و رئیسی» چیست؟
به نظر می رسد عادلانه ترین و منصفانه ترین صورت مقایسه دو دولت، از
خاتمی تا احمدی نژاد و از روحانی تا رئیسی، مقایسه «بازه های زمانی یکسان»
آنها با درنظر گرفتن شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی میسر است.
اگر با مثال گفته شده در بالا درباره «دانش آموز» بخواهیم ادامه دهیم،
نمی توان عملکرد ابتدای ترم تحصیلی دانش آموز «الف» را با عملکرد پایان ترم
دانش آموز «ب» مقایسه کنیم. اما اگر بخواهیم عملکرد این دو دانش آموز را
در «آغاز ترم» تحصیلی مقایسه کنیم باید به شرایط خانواده آنها، میزان
دسترسی به امکانات، نوع مدرسه، هوش و استعداد و وضعیت مالی آنها نیز توجه
داشته و نقش این مولفه ها در موفقیت یا شکست در تحصیل، دخالت دهیم.
به عبارت دیگر بر خلاف رویکرد رسانه های منتقد حسن روحانی که یکسال و
نیم پایانی او را با یکسال ونیم ابتدایی رئیسی مقایسه می کنند، برخورد علمی
در قیاس دو دولت در این است که برای داشتن نقدی واقع بینانه، یکسال ونیم
ابتدایی هر دو دولت روحانی و رئیسی با در نظر گرفتن شرایط و اقتضائات کشور
در سیاست داخلی و خارجی، ملاک سنجش کارآیی آنها قرار گیرد. این در حالی
است که مقایسه ای منصفانه خواهد بود که در صورت بیان مولفه های شکست
سیاست‌های یک دولت، چرایی و چگونگی این شکست ها را نیز تبیین کنیم.
پایان دولت روحانی چه بر مردم گذشت؟
سختی معیشت، فشارهای بین المللی به ایران متاثر از تحریم های ظالمانه
ترامپ و شاخص های نامطلوب اقتصادی، بیماری کرونا و از دست رفتن کسب و
کارها، همگی شرایط سختی را از سال 1398 به مردم تحمیل کرد.
البته این موضوع فقط منحصر به حسن روحانی نبود. معمولا دولت های بعد از
انقلاب در ماه های پایانی دولت دوم با روندی فرسایشی مواجه می شوند که
آنها را از شرایط ابتدای دولت دور می کند. به ویژه دولت روحانی که با
سرمایه اجتماعی حداکثری در انتخابات92 روی کار آمده بود و دولت او، دولت
وحدت ملی با حضور وزرا از هر دو جناح اصولگرا و اصلاح طلب، نام گرفت.
اما دولت روحانی در دو سال پایانی، همزمان با شیوع بیماری کرونا درگیر
جنگ اقتصادی تمام عیار با امریکا شد. جنگی که به تعبیر «جان بولتون» مشاور
امنیتی ترامپ، قرار بود آخرین زمستان جمهوری اسلامی را در سال1397 رقم بزند
و نظام ایران را سرنگون کنند. تهدیدات امریکا علیه ایران برای تغییر رژیم،
در شرایطی بود که شیوع بیماری کرونا از اواخر سال1398 شرایط اقتصادی بسیار
سختی را با وجود جنگ اقتصادی و تحریم های ترامپ علیه کشور، به مردم تحمیل
کرد.
عملکرد دولت های یازدهم و دوازدهم به تعبیر حسن روحانی ، به سه دوره
زمانی تقسیم می شود. «از سال 92 تا 96 به مدت چهار و نیم سال دوران ثبات،
رشد و پیشرفت کشور بود از سال 97 تا پایان 99 جنگ تحمیلی اقتصادی سه ساله و
6 ماهه پایان دولت که آن را باید دوران بازآفرینی بنامیم.»