بزرگنمایی:
چکیده :
امروزه بسیاری از نظریهپردازان و اندیشمندان توسعه، رشد مدیریت را مهمترین اصل تحول و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی جوامع میدانند و بر این اساس، برای رشد و گسترش آن، برنامههای قابلتوجهی را ارائه نمودهاند.در عصر کنونی؛مدیریت جهادی بهعنوان سبک و الگویی برخاسته از تفکر دینی و متناسب با مقتضیات فرهنگی و اجتماعی ، از پیشینهای طولانی برخوردار است که میتوان آن را به دوران جهاد حضرت سیدالشهدا ارجاع داد. ، مدیریت درواقعه عاشورا، مدیریت جهادی بود و همین موضوع در سالهای اخیر مورد تأکید رهبری قرارگرفته است، اگر مدیریت واقعه عاشورا جهادی نبود، قطعاً به چنین واقعه ماندگار تبدیل نمیشد. در پرتو مدیریت جهادی ، حماسه خلق میشود .این موضوع باید الگو همگان قرار گیرد؛ چراکه امروز جهاد در همه عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی ادامه دارد و عرصه منازعه ما با دشمن و متحدانش، در همه حوزههاست.مطالعه ابعاد مختلف واقعه کربلا و بهویژه مطالعه عملکرد و شیوههای رفتار سرداران و فرماندهان آن بهعنوان مدیران و ادارهکنندگان واقعه کربلا، میتواند سرمشق و سرلوحه مدیران امروزی قرارگرفته و در تولید دانش مدیریت اسلامی ایرانی مثمر ثمر واقع گردد و در تحقق مدیریت جهادی در کشور راهگشا باشد.
هدف اصلی از انجام این تحقیق، شناخت و بررسی نقش مدیریت جهادی حضرت سیدالشهدا درواقعه کربلا میباشد ، که میتواند بهعنوان الگوی مدیریت جهادی مورداستفاده قرار گیرد و از آنجائی که محقق در تحقیق مذبور در پی توصیف و تبیین شاخصهای مدیریت جهادی ایشان میباشد، تحقیق عنوانشده از نوع توصیفی است و از روش کتابخانهای استفاده گردیده است. درواقع ساختار این روش ، بهصورتی است که ابزار گردآوری اطلاعات و دادههای آن پس از مطالعه مستندات، صورت میگیرد .
واژگان کلیدی:
مدیریت جهادی ، حضرت سیدالشهدا ، واقعه عاشورا
1. مقدمه :
در این مقاله سعی شده با اشاره به جلوههای مدیریت جهادی امام حسین (ع)، بهعنوان نمونههای موفق در مدیریت ،یک حرکت و الگوی جهادی را برای مطالعه علمی پیش روی محققین قرار دهیم و چهار موضوع را بهعنوان عناوین اصلی که مقاله باهدف تعین آنها تدوینشده در زیر آوردهایم:
1- شناسایی ویژگیها و مؤلفههای سبک مدیریت جهادی
2- تطابق الگوی جهادی حضرت سیدالشهدا با الگوهای کنونی
3- دستهبندی ویژگیهای مدیریت جهادی حضرت سیدالشهدا درواقعه عاشورا
4- تقویت ادبیات مربوط به سبک مدیریت جهادی
برای این هدف ، ابتدا مبانی نظری و عملی جوابها ، مورد تجزیهوتحلیل قرار میگیرد و این کار در دو بخش انجام میشود . محقق در ابتدا در بخش ادبیات نظری به بررسی مفهوم مدیریت جهادی و ابعاد آن ا ز دیدگاه اندیشمندان مختلف پرداخته و سپس به مدیریت جهادی حضرت سیدالشهدا درواقعه کربلا اشاره نموده است. این بحث در دو بخش اصلی انجام میشود . بخش اول ، بررسی کلی ویژگیهای مدیریت درواقعه کربلاست ، در بخش دوم ، منشأ قدرت فرماندهان واقعه کربلا بررسی میشود ، مفاهیمی از بعد ساختاری ، رفتاری ، ارزشی اشاره میشود . سپس پیشینه پژوهش در دو محور مقالات و کتب دارای رویکرد مدیریتی نگاشته شده پیرامون واقعه کربلا بررسیشده است . محقق در انتها در بخش نتیجهگیری، نتایج این تحقیق را با نتایج پژوهشهای پیشین اجماع کرده و در همین راستا پیشنهادهایی اجرایی و پژوهشی مرتبط با موضوع مقاله را ارائه نموده است.
2. ادبیات تحقیق
جنگ، بیتردید، شگفتانگیزترین پدیدهٔ اجتماعی است(زارع، 1383) و بهعنوان یک پدیده اجتماعی که سابقهای به قدمت زندگی انسان دارد )مدنی،1387) متأثر از ویژگیهای منحصربهفرد انسان همچون عقل، تفکر، تدبیر،تصمیمگیری، تمایلات و... است )خودسیانی و همکاران، 1391).
واقعه کربلا بهعنوان یکی از تأثیرگذارترین عوامل در فضای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، تاریخ را دستخوش تغییر نمود )ابراهیمی و کریمی، 1391 ).
اداره موفق واقعه کربلا و مدیریت جنگ را بایستی حاصل جهانبینی الهی و اسلامی دانست و خلاقیت فرماندهان و مدیران عرصههای مختلف واقعه کربلا را بایستی با این نگرش تحلیل نمود )نوری صادق آبادی، 1386 ).
واقعه کربلا نقطه عطفی در تاریخ اسلام و جهان است و رخدادی عظیم و تأثیرگذار به شمارمیآید . شیوه مدیریت فرماندهان واقعه کربلا را میتوان نمونهٔ بارز مدیریت جهادی دانست. بدیهی است که جهاد و مدیریت جهادی در هر مقطع زمانی لازمهٔ موفقیت و عبور از بحرانها است، چه در دوران واقعه کربلا که جنگ نظامی بود و چه در حال حاضر که شاهد جنگهای اقتصادی، فرهنگی و... در قالب تحمیل تحریمها بر کشور یا نفوذ فرهنگی و ... هستیم؛ به همین دلیل است که رهبر معظم انقلاب نیز در نامگذاری سالهای اخیر بر اقتصاد مقاومتی و مدیریت جهادی بهطور ویژه تأکید میورزند؛ بنابراین میتوان با مرور و بهرهگیری از تجارب مدیریتی واقعه کربلا که نمونهٔ بارز مدیریت جهادی است، برای حل مشکلات و مسائل امروز سازمانها راهکارهایی بومی ارائه نمود.
هدف از اقدامات و فعالیتهای جهادی حضرت سیدالشهدا طبق فرمایش ایشان شامل موارد زیر است :
الف ـ احیای مظاهر و نشانههای اسلام اصیل و ناب محمدی
ب ـ اصلاح و بهبود وضع مردم سرزمینهای اسلامی
ج ـ مبارزه با ستمگران اُموی جهت تأمین امنیت برای مردم ستمدیده
د ـ فراهم ساختن بستری مناسب برای عمل به احکام و واجبات الهی
مفهوم مدیریت جهادی :
مقام معظم رهبری سال 1393را سال "اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی "نامیدند. هرچند این نام دربرگیرنده اجزا و مفاهیم دیگری ازجمله " رابطه اقتصاد و فرهنگ" و " عزم ملی" نیز میباشد اما در عملیاتی نمودن شعار ابتدا میبایست معنا و مفهوم آن مورد تبیین قرار گیرد.
واژه مدیریت جهادی از دو جزء . تشکیلشده است از :" مدیریت " و "جهاد " .درنتیجه در ابتدا این دو واژه را تعریف مینماییم .
مدیریت: در تعریف «مدیریت» چنین گفتهاند: «فرایند بهکارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامهریزی و سازماندهی و بسیج منابع و امکانات و هدایت و کنترل آنکه برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی موردقبول، صورت میگیرد(دانشنامه رشد،1390).
بدون تردید، اسلام به مسئله حکومت (مدیریت) بهعنوان یک هدف نمینگرد، بلکه آنها یک وسیله برای تحقق بخشیدن به اهداف عالی مذهب میشمارد. در یک بررسی کلی چهار هدف عمده بیش از همه جلبتوجه میکند که نهتنها حکومت (مدیریت)اسلامی، بلکه مدیریتهایی که از آن نشئت میگیرد نیز باید در مسیر این چهار هدف گام بردارند:
1: آگاهی بخشیدن به انسانها
2:تربیت معنوی و احیای ارزشهای اخلاقی
3: اقامه قسط و عدل بهصورت خودجوش و برخاسته از متن جامعه
4: آزادی انسانها از زنجیرهای اسارت (مکارم شیرازی، 1376 )
جهاد:واژه «جهاد» کلمهای عربی از ریشه «جهد» به معنای مشقت ( ابن فارس بن زکریا، 994) و نهایت تلاش و کوشش (الطریحی،1002) است. اما از منظر دینی به هر تلاشی، جهاد اطلاق نمیشود؛ بلکه جهاد از منظر دینی، عبارت است از بذل جان، مال و توان خویش در راه اعتلای کلمه اسلام و اقامه شعائر ایمان(نجفی،1390).
جهاد یعنی گذشتن از خود برای رسیدن به تعالی و رشد، یعنی فداکاری و مبارزه نه اینکه انسان به دنبال منافع شخصی خودش باشد، یعنی ارجحیت منافع و مصالح ملی بر منافع فردی و جناحی...؛ ازاینجهت، مدیریت جهادی میتواند کشور را به تعالی اقتصادی و بالندگی فرهنگی و اجتماعی برساند زیرا این نوع مدیریت بر اساس علم و درایت تعریف میشود و مدیران در مسیر آن تمام همت و قدرت خود را بر کار و همت متمرکز میکنند (مقام معظم رهبری،1392).
هرچند که معنای جهاد مبارزه و رویارویی با دشمن و چارهجویی در مقابل موانع است، ولی جهاد فقط به مبارزه در میدان جنگ و نبرد مسلحانه، ختم نمیشود؛ بلکه هر جا که مانعی باشد و درنتیجه تلاشی خالصانه و با نیت الهی برای رفع آن مانع انجام گیرد، میتوان آن را جهاد نامید. بنابراین جهاد، معنایی وسیعتر از قتال و مبارزه مسلحانه دارد(زارع ،1393)
در دیدگاه مدیریت جهادی، مدیریت غنیمت نیست بلکه مسئولیتی سنگین است که برای موفقیت در انجام آن حتی باید از بسیاری از خوشیها و لذتها گذشت. وجود عنصر خلاقیت و ابتکار در درون مدیران جهادی از مشخصههای آنان درصحنههای مختلف است. روحیه تواضع و فروتنی از دیگر ویژگیهای آنان است که خیلی از فعالیتها و خدمات آنان به لحاظ وجود این خصیصه بارز پوشیده میماند (موحد، 1386)
مدیریت جهادی را میتوان عمل، فراگرد، پیامد یا حالتی دانست که برای تعالی انسانها پدید میآید و این به معنی رشد، متحول کردن، استفاده از فرصتها، برتری بخشیدن یا بالا بردن امور انسانی است. مدیریت جهادی در حکم الگوی مطلوب مدیریتی برای نظام اسلامی است؛ الگویی که توان لازم تحقق اهداف و آرمانهای انقلاب اسلامی را دارد و واجد آن تواناییها و ارزشهایی است که از هر نظام مدیریتی کارآمد اسلامی انتظار میرود.به عبارتی مدیریت جهادی با بهرهگیری از ابزار علم و فنآوری و همجهت با ارادهٔ الهی و بر اساس نقشهٔ الهی به تمشیت امور میپردازد . پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، تجارب دوران دفاع مقدس و سازندگی روستاها و صدها موفقیت علمی و عملی دیگر در سطح کشور و حتی پیروزی مقاومت حزبالله لبنان در برابر رژیم تادندانمسلح صهیونیستی، همه بیانگر کارآمدی مدیریت جهادی در عرصههای سنگین و پیچیده است (عظیمی و حدائق، 1388).
پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر اساس نیاز انقلاب و بهفرمان حضرت امام خمینی(ره) برخی نهادها، تأسیس، و منشأ خدمات گوناگون و فراوانی برای جامعه بهویژه اقشار محروم شد. مدیریت بر این نهادها بهسرعت به فرهنگ و سبکی از مدیریت مبدل گشت تا آنجا که ضمن برخورداری از جایگاه والای ارزشی و تقدسی در محافل علمی نیز بهعنوان فرهنگسازمانی پویا و سبک خاصی از مدیریت موردتوجه قرار گرفت. ، ازجمله ویژگیهای برجسته این نهادها میتوان به خدامحوری، دینمداری، ولایت محوری، انعطافپذیری، مردمگرایی، خلاقیت و نوآوری اشاره کرد این نهادها بهترین بستر برای اعمال مدیریت جهادی است(امام خامنهای، 1389)
مدیریت جهادی همان مدیریت اسلامی بهصورت تام و کامل است که رسالت آن تغییر مبانی مدیریت غربی و جایگزینی مبانی اسلامی است(رحمانی، 1387)
مدیریت جهادی مبتنی بر فرمولها و قوانین مطرح در دانش مدیریت و نظام ارزشی اسلام است. به عبارتی دانش و هنر بهکارگیری منابع انسانی برای دستیابی به اهداف سازمان به شیوه مطلوب مبتنی بر نظام ارزشی اسلام (مرتضوی و عراقی، 1387)
بنا به تعبیر مقام معظم رهبری اگر مدیریت جهادی یا همان کار و تلاش با نیت الهی و مبتنی بر علم و درایت حاکم باشد ، مشکلات کشور در شرایط کنونی فشارهای خباثت آمیزِ قدرتهای جهانی، قابلحل است و کشور حرکت روبهجلو را ادامه خواهد داد( امام خامنهای، 1392 )
شاخصههای مدیریت جهادی
- دینمحوری و کار برای رضایت خداوند متعال بهعنوان محور اصلی تفکر مدیران و کارکنان
- مسئولیت اجتماعی و پاسخگو بودن به نیازهای اساسی و حیاتی جامعه
- آرمانگرایی، ولایتمداری و پیروی از رهبری در تمامی سطوح سازمانی
- انعطافپذیری و سازگار نمودن روشهای کار با توجه به مقتضیات زمان
- حاکمیت سبک رهبری مبتنی بر جنبه هدایت، حمایت و واگذاری اختیار
- افزایش ساعات بهرهوری کار در تمامی سطوح سازمان
ابعاد و مؤلفههای مدیریت جهادی از دیدگاه مقام معظم رهبری
مهمترین ابعاد و مؤلفههای مدیریت جهادی از دیدگاه مقام معظم رهبری را میتوان به شرح زیر ارائه نمود:
الف: بعد ساختاری(دارای مؤلفههایی نظیر: مدیریت برای خدا، مدیریت ولایتی، انعطافپذیری ساختار، تشکیلات مناسب با شرایط)
ب: بعد رفتاری(دارای مؤلفههایی نظیر: خودباوری، پرکاری، تحولآفرینی، پویایی، سختکوشی، سرعت عمل در کارها )
ج: بعد زمینهای(دارای مؤلفههایی نظیر: مشارکتپذیری، قناعت، نهادینه کردن اخلاق و ارزشهای دینی در محیط کار و اهمیت دادن به بیتالمال)
بر این اساس فرهنگ و مدیریت جهادی دارای یک اصل محوری و بنیادی است که آن تأکید تام بر معنویت و ارزشهای اخلاقی- اسلامی- انسانی است. درواقع، مدیریت جهادی بدون معنویت وجود نخواهد داشت. امروزه با پیشرفتهای علم تأثیر معنویت بر شاخصهای کارآمدی و کارایی، سلامت سازمانی، خدمتدهی مناسب، بهرهوری، تکریم و... بر هیچکس پوشیده نیست(امام خامنهای،1391)
مصادیق مدیریت جهادی در عصر کنونی :
- اقدامات جهادی در محرومیتزدایی از روستاها و مناطق محروم در ابتدای انقلاب
- مدیریت هشتساله دفاع مقدس
- محرومیتزدایی با طرح جهاد سازندگی پس از سالهای دفاع مقدس
- مدیریت بحرانهای طبیعی مثل زلزله بم
- پیشرفت علمی در حوزههای مختلف: فنآوری هستهای، نانوفنّاوری، سلولهای بنیادی، هوا و فضا
و صنایع دفاع و....(آزادی ،1391)
ویژگیهای مدیر جهادی
مدیریت جهادی برخلاف تبلیغات دشمنان خارجی و مغرضان داخلی، بالا بردن هزینهها و سختتر نمودن مسائل و مشکلات نیست. در شیوه مدیریت جهادی، عقل، تدبیر، تجربه و دانش به همراه نرمش قهرمانانه توأم با پایداری بر اصول و ارزشها به کار گرفته میشود و با چنین دیدگاهی میتوان برخی دیگر از ویژگیهای مدیریت جهادی را در محورهای ذیل خلاصه کرد:
جدول(1): ویژگیهای مدیر جهادی
ایمان و توکل بر قدرت لایزال الهی در همه زمینهها نوآوری، خلاقیت و انعطافپذیری در امور محوله
ولایتمداری و اعتقاد به ولایتفقیه بهعنوان سکاندار انقلاب اسلامی رعایت شایستهسالاری در همه مناصب و مسئولیتها
داشتن غیرت دینی، اعتقاد و انقلابی در برابر دشمنان قناعت و ساده زیستی
امیدواری نسبت به آینده و پرهیز از یاس و ناامیدی مسئولیتپذیری همراه با اعتقاد به کار گروهی
خودباوری در عرصههای مختلف اقتصادی و علمی
قانونگرایی و حرکت بر اساس برنامههای پیشبینیشده
توجه به ظرفیتها و توانمندیهای داخلی و استفاده بهینه از آنها
استفاده از نظرات کارشناسان و بهکارگیری روشهای علمی در امور
پرکاری و تلاش خستگیناپذیر
دارا بودن روحیه مردمی، سعهصدر و تواضع
داشتن شجاعت و جسارت برای تصمیمگیریهای بزرگ
انتقادپذیری و استفاده از آنها پویایی و بالندگی
پیشینه تحقیق :
پژوهشگران زیادی در مورد مدیریت جهادی/ نهادی، پژوهشهایی انجام دادهاند. آنچه قابلذکر است اینکه گستره و دامنه این موضوعات گوناگون و فراوان است. از این میان مقالاتی که با دو ملاحظه 1) همراستا و همسنخ بودن با موضوع این پژوهش 2) مبتنی بودن بر دستاورد پژوهشی میدانی، انتخابشده، و طبق جدول زیر معرفی میشود:
علی صدرالسادات ( 1393 ) مدیریت جهادی را مجموع تفکر مدیریت پسامدرن و روحیه و انگیزه الهی در کار و تلاش برمیشمارد.
روستا آزاد ( 1391 ) در سخنرانی خود در اولین همایش علمی مدیریت جهادی، در تعریف مدیریت جهادی چنین بیان کرد: «وجه افتراق مدیریت علمی غربی با مدیریت جهادی، در مقوله توکل است بهطوریکه مدیر جهادی بعد از سنجش امکانهای عمل، به خدا توکل میکند و گام در مسیر میگذارد.
الوانی ( 1391 ) چهره ماندگار مدیریت کشور در سخنرانی خود در اولین همایش علمی مدیریت جهادی چنین بیان کردند: «در مکاتب اولیه مدیریت از نوعی تعیین و قطعیت بحث میشد. دوران فعلی دوران بینظمی است، ما در حال تجربه کردن پارادایم جدیدی در مدیریت هستیم، تعبیر مدیریت بهمثابه سازمان به تعبیر مدیریت بهمثابه ابرها بدل شده است. مدیریت موفق، مدیریتی است که این پیچیدگی را درک کند. مکاتب جدید، پارادایم جدیدی را ارائه نکردند، در مکاتب قدیمی شرایط ثابت و قابل پیشبینی فرض میشد.
اسکندری و همکاران (1393 ) طی تحقیقی که انجام دادهاند یک الگوی مفهومی سبک رهبری مدیریت فرماندهان در نهجالبلاغه را ارائه دادهاند. ایشان در تبیین این الگو معتقدند: «رهبر (مدیر) انسانی مؤمن است؛ یعنی کسی است که در چارچوب آموزههای اسلام حرکت میکند رضایت خداوند، هدف اصلی او است. البته عوامل ژنتیکی و شخصیتی بهعنوان ویژگیهای شخصیتی، اگرچه تحت تأثیر اعتقادات قابل تعدیل است، اصالت خود را دارد و بدین ترتیب بهعنوان مقوله میانجی در الگوهای رفتاری تأثیر میگذارد. الگوهای رفتاری با زیردستان، نزدیکان مردم و دشمنان تحت تأثیر از ویژگیهای اعتقادی و شخصیتی به پیامدهایی منجر میشود که توفیق در رهبری نام دارد. این فرآیند دائماً در حال اجرا است و نتیجه رفتار فرمانده (مدیر)بهصورت بازخورد بر ویژگیهای اعتقادی و شخصیتی فرمانده تأثیر میگذارد و وی را در پایبندی به اعتقادات و ویژگیهای شخصی و احیاناً تعدیل آنها هدایت میکند »
الماسی(1386) معتقد است که کارهای اعجازانگیزی با تکیهبر فرهنگ و مدیریت جهادی در جبهههای جنگ شکل گرفت. که این کارها برگ زرینی است که در تاریخ دفاع مقدس ما میدرخشد. ساخت پل عظیم خیبر که کارشناسان نظامی دنیا را به تعجب و حیرت واداشت و نمونههای فراوان دیگری که قلم و بیان از گفتار آن عاجز است .
قلی پور ارکمی و طاهری ( 1393 ) ویژگیهای مدیریت جهادی را اینچنین برمیشمارند:
الف- حوزه تمایلات و گرایشهای مدیران جهادی؛ شامل ایمان و اعتقاد به آخرت، اقوی (متقی بودن)، عدالت، نوعدوستی (انسانگرایی)، آیندهنگری، تکاملگرایی، تمایل به علم و تحقیق،اعتقاد به مشارکت، اعتقاد به ولایت، گرایش به نظم و قانون، سایر تمایلات (مانند میل به کار و تلاش، قبول مسئولیت و غیره). ب- حوض افکار و ذهنیات مدیران جهادی؛ شامل هوش بالا، جامعنگری (نگرش سامانه )، وجود نظام فکری، ژرفنگری و عمیق بینی امور، عرضهٔ افکار و همفکری و مشورت. ج- حوزه رفتارها و عینیت؛ شامل تواضع و فروتنی متعادل، اعتمادبهنفس،سرعت عمل، عیبپوشی، پایبندی به ضوابط بهجای روابط، عمل به وعدههای خود، سعهصدر،نظم در کارها، خلاقیت و ابتکار، ارتباط ساده و صریح، خوشرویی، وقار و متانت، پیشگامی در خودشناسی و توان اداره امور سازمانی
بحث و نتیجهگیری
بنابراین با توجه به مطالب فوق میتوان گفت که مدیریت جهادی، نوعی سبک مدیریت است که برگرفته از مدیریت اسلامی است و باارزشها و فرهنگ ما انطباق دارد. از سوی دیگر در بررسی مبانی نظری این نکته حائز اهمیت است که ویژگیهایی که در متون اسلامی ازجمله قرآن، نهجالبلاغه، روایات و غیره درباره نحو مدیریت و فرماندهی بیان میشود، امروزه همان حلقه گمشدهای است که مکاتب و سبکهای مدیریتی غربی به دنبال آن هستند تا تغییراتی اساسی در شیو ه کار خود ایجاد کنند. درواقع مدیریت جهادی، همان مدیریت اسلامی به شکل کاربردی و نوین است که مطابق با استانداردها و معیارهای بهروز است. نکتهٔ قابلتوجه این است که اگر در آن زمان (حادثه عاشورا )بنا بر مقتضیات بایستی بر ابعاد نظامی مدیریت جهادی توجه میشد، امروزه این توجه باید بر سایر ابعاد این سبک مدیریت متمرکز شود؛ یعنی لازم است که سبک رهبری و مدیریت در تمامی سازمانها به سمت عصر حکمت(یعنی دانش بهعنوان ابزار قدرت)حرکت کند.
درواقع تفاوت اصلی مدیریت جهادی با سایر نظامهای مدیریتی در پیشفرضها و مبانی فکری و عقیدتی آن است. در این نظام مدیریتی، احکام دین مبین اسلام بهعنوان راهبردی برای زندگی و شاخصی برای سنجش حیات مطلوب در نظر گرفتهشده و هدف این نظام مدیریتی، پیادهسازی ارزشها در جامعه بهمنظور تبدیل آنها به کیفیت زندگی میباشد. مدیریت جهادی با مصرفگرایی، اشرافی گری، سستی، تنبلی، بیحالی و انحراف از مسیر آرمانگرایی ایمانی، تغایر داشته و بلکه با آن مبارزه میکند؛ درحالیکه در شیوههای مدیریتی دیگر که عمدتاً محصول فرهنگ سرمایهداری است، جامعه به سمت مصرفگرایی، اشرافیت، بیعدالتی، اصالت لذت و انحراف از آرمانهای انسانی، سوق داده میشود.مدیریت جهادی برخلاف شیوههای مدیریتی دیگر، فرهنگی خاص و سبکی از زندگی است که دینمحوری، ولایت مداری، ایثار، مردمگرایی، خودباوری، تکلیف مداری و... ازجمله ثمرات عینی آن در جامعه میباشد. مدیر جهادگر در مرتبه نخست بر جنبههای انسانی سازمان توجه داشته و نظام مدیریتی خود را برای تعالی انسانها پایهریزی میکند.
بسیاری از مسئولین کشور معتقدند از عوامل مهمی که باعث شد سازمانهای پیشتاز در امر مدیریت جهادی بتوانند به موفقیت چشمگیر در انجام وظایف نائل آیند ،نظام مدیریتی مناسب آنها بوده است که حضور بسیاری از این مدیران در سایر دستگاهها، شاهد این مدعا میباشد که مدیریت جهادی، مدیریت موفق بوده است. مدیر جهادی توانسته است در مراحل مختلف نظام، این الگو بودن را به اثبات رسانده و تبلور این ادعا در کلام مقام معظم رهبری و در ساختار اجرایی نظام انعکاس دارد.ازجمله پیامدهای مهم مدیریت جهادی در هر جامعهای میتوان موارد زیر را ذکر نمود :
- توجه داشتن به خدا و اخلاص در کارها؛
- رعایت قانون و انجاموظیفه و اجتناب از تداخل در سایر امور
- تلاش بیوقفه و مستمر در کارها
- داشتن روحیه گذشت و ایثار و فداکاری
- اشتیاق خدمت به اسلام و مسلمین بخصوص محرومان جامعه
- داشتن روحیه شجاعت و دلیری در انجام کارها
- داشتن روحیه شورونشاط اسلامی در کارها
- آشنایی با علوم جدیدی که برای خدمت به مردم و آبادانی کشور مفید است
- الگو و نمونه شدن مدیران جهادی برای سایر مدیران.
- انجام بیشترین خدمات با کمترین امکانات (خدمت بیشتر توأم باصرفه جویی در بیتالمال)
پیشنهادها
پیشنهادهایی در زیر در راستای بهکارگیری نمونههای مدیریت جهادی حضرت سیدالشهدا متناسب با عصر حاضر برای نیل به اهداف مدیریت جهادی آورده شده است که شامل :
- نهضت اخلاقی و فرهنگی نرمافزاری و گسترش علوم، بخصوص در عرصههایی از قبیل: علوم مدیریتی، اقتصادی و برنامهریزی، که امروزه خلأ آن بیشازپیش محسوس است، موردتوجه و اولویت بیشتری قرارگیری.
- ایجاد رشتههای تخصصی مدیریت جهادی و اسلامی در مقاطع بالا در دانشگاههای پیشرو کشور
- ارتباط هر چه بیشتر دانشجویان دانشگاهها و طلاب حوزههای علمیه بهمنظور انجام و اجرای تحقیقات مشترک و هدفمند و کاربردی.
- برگزاری هر چه بیشتر همایشها و درس گروهیها با محوریت مدیریت جهادی و اسلامی و الگوهای مدیریت اسلامی
- حمایت مالی و معنوی از پژوهشگران عرصه مدیریت جهادی و مجریان طرحهای مدیریت جهادی
- برگزاری نشستهایی با موضوع مدیریت جهادی و دعوت از اندیشمندان دیگر کشورها و همچنین
- اعزام اندیشمندان مدیریت جهادی به دانشگاههای کشورهای دیگر بهمنظور معرفی و تبیین مدیریت جهادی و اسلامی
- تهیه و تدوین الگوی کامل و کاربردی نمونههای کاربردی مدیریت جهادی برای سازمانها و ارگانها
- تهیه و طراحی برنامه مدیریت جهادی در کشورهای اسلامی همسایه و ترویج آن در کشورهای اسلامی
- تهیه سند مکتوب از کاربردها و پیامدهای مدیریت جهادی در جامعه
منابع :
-قرآن کریم
-الوانی، سیدمهدی و حسن بودلایی. (1389 ). پدیدا رشناسی در مطالعات کارآفرینی. فصلنامه علوم مدیریت ایران. سال پنجم. شماره 19 . پائیز.
-ازگلی، محمد و قاسم قنبری. ( 1382 ). مدیریت و رهبری در سازمان. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسینعلی هالسلام.
-رضاییان، علی، ( 1380 )مبانی سازمان مدیریت، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)،
-خارکوهی غلامرضا؛ “کتاب امام خمینی(ره) و جهاد سازندگی” موسسه تنظیم و نشر آثار امام.
-سربدار، پایگاه خبری تحلیل شهرستان سبزوار، بخش سیاست، کد مطلب: 7097 ، 6/ 1/ 1393
-صدرالسادات، علی( 1393). مدیریت جهادی و سیر تحول اندیشههای مدیریت. هشتمین همایش فرهنگ و مدیریت جهادی
-زارع, ساسان. ( 1393 ). پایگاه تحلیلی تبیینی برهان. بازیابی از http://borhan.ir
- عابد جعفری، حسن ( 1393 ). خبرنامه پیک 8، سخنرانیهای نخستین کنفرانس ملی دستاوردهای مدیریتی 8 سال دفاع مقدس. اندیشکده مدیریت و دفاع مقدس، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، پاییز
- قلیپور ارکمی، علی و ابوالفضل طاهری ( 1393). درآمدی بر فرهنگ و مدیریت جهادی. قم: انتشارات الهام نور
-کوشکی، امین ( 1393 ). مدیریت جهادی چیست؟ (با تأکید بر منظومه فکری مقام معظم رهبری). سایت خبری سلام
- موحد خسرو،( 1386 )،مدیریت جهادی تجربه های موفق در جمهوری اسلامی ایران، اولین همایش ملی فرهنگ و مدیریت جهادی، تهران.
- پایگاه اینترنتی دبیرخانه دائمی کنفرانس مدیریت جهادی. ( 1/ 10 / 1391 ). 5/ 3/1393
www.jahadiconf.com.
-پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنهای. 30 / 3/1393
farsi.khamenei.ir.http://www
بیانات در دیدار فرماندهان لشکر 27 محمد رسول اللهص. 20 / 3/ 1375 .
بیانات در دیدار جمعی از پاسداران. 13/ 9/ 13 76 .
بیانات در دیدار جمعی از کشاورزان. 12/ 10/ 1380.
بیانات در دیدار کارگزاران نظام. 9/ 3/ 1381.
بیانات در دیدار جمعی از پاسداران. 17 / 7/ 1381 .
بیانات در دیدار جمعی از مسئولان جهاد دانشگاهی. 1/ 4/ 1383.
بیانات در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت . 20/ 8/ 1383
-Bishop john, R. S. (2001). Becoming a Spiritual Leader. Lewis Center for Church Leadership
- Collier, J. (1995). The Virtuous Organization. Business Ethics: A European Review.
4: 143–149.
- Hartman, E. M. (1994). The Commons and the Moral Organization. Business Ethics
Quarterly. Vol. 4. No. 3. pp. 253-269.
(نویسنده : متینه مقدم - سیدفخرالدین طاهرزاده موسویان )