بزرگنمایی:

جنجال بر سر آسترازنکا/ مسئله چیست، کمبود واکسن یا عوارض؟

 با وجود افزایش مبتلایان روزانه کرونا و هشدار درخصوص آغاز موج ششم ، تزریق واکسن آسترازنکا در برخی نقاط کشور متوقف شده است. ماجرا از آنجا آغاز شد که همزمان با رسانه ای شدن کمبود آستارازنکا در مراکز واکسیناسیون کشور، نامه‌ای از دانشگاه علوم پزشکی مشهد منتشر گردید که توصیه هایی درخصوص تزریق این واکسن داشته است. دانشگاه علوم پزشکی مشهد از مردم خواسته بود تا افراد زیر 50 سال این واکسن را دریافت نکنند و از دیگر واکسن های موجود استفاده کنند. در همین رابطه روز گذشته یکی از مقامات وزارت بهداشت اعلام کرد که تزریق واکسن آسترازنکا عارضه نادری دارد و ممکن است منجر به لخته شدن خون در برخی از عروق حیاتی شود. با این حال حیدری، معاون وزارت بهداشت در گفتگو با همشهری اعلام کرد: از 130‌میلیون دز واکسن تزریق شده کمتر از 10پرونده مربوط به عوارض واکسن‌ها مورد تایید قرار گرفته است.
عوارض آسترازنکا اطلاع‌رسانی شده بود
به گزارش ایسنا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه واکسن آسترازنکا عارضه نادری دارد که ممکن است باعث لخته شدن خون در برخی از عروق حیاتی و مهم بدن همچون عروق مغز، قلب و اندام ها شود، درباره موارد منع استفاده از این واکسن که پیش از این نیز اطلاع رسانی شده، توضیح داد.

دکتر محمد مهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه واکسن یک ماده بیولوژیک است که وقتی وارد بدن انسان می شود واکنش هایی در پی خواهد داشت، گفت: مهم ترین و ارزشمندترین واکنش بدن به واکسن، ایجاد ایمنی است که احتمال ابتلا به آن بیماری در فرد کاهش پیدا می کند تا حدی که ممکن است به صفر هم برسد.
رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: چنانچه عارضه ای بیش از حد مورد انتظار رخ داده باشد، کمیته کشوری بررسی عوارض واکسن تصمیم گیری می کند.
انتشار خبر سه مرگ با تزریق آسترازنکا
به گزارش همشهری، اواسط هفته گذشته خبرهایی درباره متوقف شدن تزریق آسترازنکا در بعضی مراکز بهداشتی به گوش رسید که در ابتدا دلیل آن کمبود ذخایر این واکسن عنوان ‌شد، اما از روز گذشته با دست به‌دست شدن پیامی در فضای مجازی که منتسب به یعقوب مظفری، مدیر شبکه بهداشت و درمان چناران در خراسان رضوی بود، زوایای دیگری از ماجرای توقف تزریق این واکسن برملا شد.
مظفری در این پیام از مرگ دختر 24ساله‌اش بر اثر تزریق واکسن آسترازنکا خبر داده و نوشته بود:«علاوه بر فرزندش 2دختر 19ساله و 22ساله دیگر هم بر اثر تزریق همین واکسن آسترازنکا در بیمارستان قائم مشهد جان خود را از دست داده‌اند.» پیگیری‌های همشهری از این ماجرا نشان می‌دهد که نه‌تنها در مشهد که در اصفهان و تهران و چند شهر دیگر هم مرگ افراد جوان بر اثر سکته‌ مغزی و آمبولی قلب منتسب به تزریق این واکسن، ثبت شده است، هر چند که افزایش مرگ ناشی از تزریق آسترازنکا هنوز از سوی وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی به‌طور رسمی تأیید نشده و محمد هاشمی، سرپرست روابط عمومی وزارت بهداشت در این‌باره به همشهری می‌گوید: «آسترازنکا ازجمله واکسن‌های مؤثر علیه بیماری کروناست که صدها میلیون دوز آن در دنیا استفاده شده است. البته از ابتدا وزارت بهداشت اعلام کرده بود که به‌دلیل بعضی عوارض نادر، بهتر است گروه سنی زیر 50 سال واکسن‌های دیگر را تزریق کنند.»‌.
پیگیری‌های همشهری، مرگ‌ فرزند مسئول شبکه بهداشت چناران در بیمارستان قائم مشهد را تأیید می‌کند، اما براساس اعلام مدیر روابط عمومی این بیمارستان به همشهری، علت مرگ در دست بررسی است و به‌زودی در این‌باره اطلاع‌رسانی می‌شود: «تزریق واکسن برای فرزند این پزشک در شهرستان چناران صورت گرفت اما پس از بروز بیماری در این مرکز بستری شد و جان خود را بر اثر سکته مغزی از دست داد.» او درباره ادعای این پزشک مبنی بر مرگ 2دختر دیگر بر اثر تزریق واکسن هم توضیح می‌دهد:« این مسئله به‌صورت قطعی مورد تأیید نیست اما اظهارنظر در این‌باره نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.»

 مرگ بر اثر تزریق واکسن آسترازنکا در مشهد تایید نشد

جواد حسینی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم، مرگ بر اثر تزریق واکسن آسترازنکا در بیمارستان قائم را تأیید نکرد و گفت که این موضوع هنوز به قطعیت نرسیده اما هم‌اکنون درباره واکسن آسترازنکا شرط سنی اعلام و بخشنامه تزریق واکسن‌ها صادر شده است: «دوز اول این واکسن برای تمام گروه‌های سنی ممنوع است. تزریق دوز دوم هم برای افراد زیر 50 سال که دوز اول را آسترازنکا گرفته‌اند با یادآوری احتیاط صورت خواهد گرفت. همچنین دوز سوم برای افراد زیر 50سال که دوز اول و دوم را آسترازنکا نزده‌اند ممنوع است و برای افراد بالای 50سال با گرفتن رضایت از خود شخص انجام می‌شود.»
یکی از مسئولان سابق حوزه بهداشت و درمان که نخواست نامش در گزارش منتشر شود، هم به این موضوع اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: «الزام‌داشتن کارت واکسن آسترازنکا در صدور ویزای شینگن باعث شده تا تمایل جوان‌ترها به تزریق این واکسن به‌ویژه در دوز بوستر بیشتر شود. البته وزارت بهداشت از همان ماه‌های ابتدایی صدور پروتکل‌های تزریق واکسن در قالب توصیه اعلام کرد که واکسن‌هایی ازجمله سینوفارم به آسترازنکا ارجح است و حتی برای جوان‌ترها هم این واکسن تزریق نمی‌شد.»
او، ثبت مواردی از مرگ به‌دلیل تزریق واکسن آسترازنکا در میان افراد جوان را تأیید می‌کند اما معتقد است که این مسئله به معنی افزایش آمار فوت ناشی از تزریق این واکسن نیست:‌ «سیستم ایمنی افراد جوان با افراد بالای 60سال متفاوت است و در گروه‌های سنی بالاتر این عوارض کمتر دیده شده است. حالا با توجه به استقبال بیشتر جوان‌ها مواردی از عوارض گزارش می‌شود که مورد توجه قرار گرفته است. البته واکسن‌ها به‌صورت کلی هیچ عارضه حادی ندارند اما درباره آسترازنکا به‌صورت موارد نادر به‌نظر می‌رسد که بیش از سایر واکسن‌ها دارای عوارض است و به همین دلیل درصورت دسترسی به سایر واکسن‌ها، تزریق آن منطقی نیست. این مسئله نه‌تنها درباره آسترازنکا که درباره دیگر واکسن‌ها با پلتفرم آدنوویروس ازجمله واکسن جانسون‌جانسون و کان‌سینو چینی هم مطرح شد.
ثبت کمتر از 10 پرونده عارضه واکسن از 130‌میلیون دز تزریق
کمال حیدری، معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در گفت‌وگو با همشهری درباره عوارض گزارش‌‌شده و مرگ ناشی از تزریق واکسن آسترازنکا توضیح می‌دهد و می‌‌گوید: «نه‌تنها درباره آسترازنکا که برای تمام واکسن‌ها از همان ابتدا عوارض ثبت و به معاونان درمان در دانشگاه‌ علوم پزشکی گزارش می‌شود تا بررسی و پیگیری‌های لازم صورت بگیرد. پرونده‌های ثبت‌شده هم به کمیته علمی در وزارت بهداشت ارسال می‌شود تا مورد تایید قرار بگیرد. بررسی‌های ما از تمام واکسن‌ها نشان‌دهنده افزایش عوارض یا مرگ در پی تزریق واکسن نیست.»

به گفته حیدری، تاکنون بیش از 130میلیون دوز واکسن تزریق شده است، در میان آنها مواردی از عوارض و مرگ هم تایید شده که بسیار کم است: «بر اساس آخرین آمار تا 115میلیون دوز تزریق صدها پرونده به کمیته علمی ارجاع شده بود اما کمتر از 10پرونده مربوط به عوارض واکسن‌ها مورد تایید قرار گرفت.» این مسئول درباره مرگ فرزند پزشک چنارانی بر اثر تزریق آسترازنکا هم می‌گوید: «این مسئله به عنوان مرگ ناشی از تزریق واکسن گزارش شده اما اینکه آیا قطعا به دلیل تزریق واکسن فوت رخ داده، هنوز مشخص نیست. پرونده این فرد در دست بررسی است.» معاون بهداشت درباره نگرانی افرادی که باید این روزها دوز دوم واکسن آسترازنکا را تزریق کنند، توضیح می‌دهد: «هر واکسنی از هر مدلی، در تمام دنیا، عوارضی دارد اما عارضه جدی از جمله مرگ و آنسفالیت که از قدیم هم بوده و یک در میلیون نفر و بسیار نادر است.
این مسئول در وزارت بهداشت، همچنین در پاسخ به این سوال که آیا احتمال دارد تزریق واکسن آسترازنکا در کشور تغییر کند؟ می‌گوید که چنین اتفاقی نمی‌‌افتد: «دستورالعمل تزریق این واکسن همانی است که از ابتدا وجود داشته است. ممنوع‌شدن تزریق دوز اول به دلیل کمبود این واکسن بوده است و از چند وقت پیش این مسئله را به دانشگاه‌ها اعلام کردیم که جز افراد زیر 50سال که مجبورند سفرهای خارجی داشته باشند و به دلیل سیاست نادرست برخی کشورها حتما باید آسترازنکا تزریق کنند.
 از همان ابتدا توصیه شد افراد زیر 50سال این واکسن را تزریق نکنند
او در ادامه درباره علت برداشته‌شدن محدودیت تزریق این واکسن برای دوز سوم با وجود عوارض آن، توضیح می‌دهد: «این فرضیه اشتباهی است که آسترازنکا عوارض بیشتری از واکسن‌های دیگر دارد، هیچ مرجع علمی این مسئله را تایید نکرده است. از همان ابتدا توصیه شد افراد زیر 50سال این واکسن را تزریق نکنند و در صورت اصرار به تزریق هم رضایت فرد وجود داشته باشد اما اخبار منتشر‌شده در فضای مجازی به‌گونه‌ای پیش رفت که آسترازنکا را واکسن بسیار موثرتر و ارزشمندتر نسبت به سایر واکسن‌ها عنوان کردند و این مسئله میل مردم به تزریق این واکسن را زیاد کرد. از همان ابتدا هم ‌تزریق این واکسن برای این گروه‌های سنی منوط به رضایت خودشان بود.»