بزرگنمایی:

وقتی سخن از «معتادان متجاهر» به میان می‌آید بیشتر از هر چیز سخن از افرادی به ذهن متبادر می‌شود که در خیابان‌ها و کوچه پس کوچه‌های شهرها دیده می‌شوند که با وضعیتی آشفته در گوشه‌ای افتاده و حال ناخوشی دارند.

به گفته کارشناسان، این افراد عامل بسیاری از جرایم کوچک و بزرگ مانند سرقت با تهدید چاقو از شهروندان و … هستند که اغلب اعتیاد تزریقی آرامش را از شهروندان سلب کرده‌اند و برخی از گزارش‌ها از ابتلای آنها به بیماری‌هایی مانند ایدز که توسط رفتارهای پرخطر و تزریق‌های غیربهداشتی منتقل می‌شود، حکایت دارد.

این افراد یا خانواده‌ای ندارند و یا ترک خانواده را کرده و یا از سوی خانواده‌ها طرد و رانده شده‌اند و اغلب در زیر پل‌ها، خانه‌های در حال ساخت و رها شده، پارک‌ها، خیابان‌ها و… برای خود مکانی برای ماندن فراهم می‌کنند.

هرچند شهرداری به‌صورت ماهانه خبر از جمع آوری این معتادان از خیابان‌ها می‌دهد و بهزیستی به‌صورت سالانه درباره ساماندهی وضعیت این افراد گزارش می‌دهد اما روز به روز جمعیت بیشتری از معتادان متجاهر در خیابان‌های کلان‌شهر اهواز دیده می‌شود و چهره شهر را معتادتر نشان می‌دهد!

قانون درباره معتادان متجاهر چه می‌گوید

یک کارشناس مسائل اجتماعی در این باره به خبرنگار فارس می‌گوید: با تصویب قانون جدید مبارزه با مواد مخدر، تعریف جرم انگاری از معتادان برداشته شد اما با تقسیم معتادان به معتادان خودمعرف و معتادان متجاهر، الزامات و شرایط خاصی برای گروه‌های معتاد در نظر گرفته شد. بر اساس اصلاح ماده 15 قانون، معتادانی که با مراجعه به مراکز دولتی یا خصوصی نسبت به ترک اعتیاد و اخذ گواهی تحت درمان و کاهش آسیب اقدام کنند از تعقیب کیفری معاف هستند و در غیر این صورت مجرمند. البته قانون‌گذار در این ماده تأکید کرده است که وزارت رفاه و تأمین اجتماعی موظف است هزینه‌های ترک اعتیاد را مشمول بیمه‌های پایه و بستری‌ قرار دهد و دولت هم مکلف به تأمین اعتبارات لازم در لوایح بودجه سالانه است.

علی رحمانی می‌افزاید: این ماده بیشتر ناظر به معتادان خود معرفی است که برای ترک اعتیاد مراجعه کرده و از این جهت هم شناسایی شده و هم تحت درمان قرار می‌گیرند. این شرایط از گذشته برای معتادان وجود داشته و معتادانی که در حال ترک بودند، بر اساس یک رویه جاری تحت تعقیب قرار نگرفتند که البته با اصلاح قانون، این امر مورد تأکید قانون‌گذار هم قرار گرفت؛ اما دعوای اصلی در خصوص معتادانی است که نه تنها برای ترک مراجعه نمی‌کنند بلکه دارای وضعیت رقت باری بوده و امنیت اجتماعی را به مخاطره می‌اندازند.

وی بیان می‌کند:  موجب ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر و سه تبصره مربوط به آن، معتادان به مواد مخدر و روان‌گردان و متجاهر به اعتیاد با دستور مقام قضایی از یک تا سه ماه در مراکز دولتی و مجاز درمان نگهداری می‌شوند و بنا به نظر مقام قضایی تمدید این مدت بلامانع است که با درخواست مراکز مذکور، معتادان موضوع این بند مکلف به اجرای تکالیف مراقبت بعد از خروج هستند.

این کارشناس مسائل اجتماعی اضافه می‌کند: همچنین بر اساس تبصره دیگر ماده 16 مقام قضایی می‌تواند برای یک بار با اخذ تأمین مناسب و تعهد به ارائه گواهی نسبت به تعلیق تعقیب به مدت 6 ماه اقدام و معتاد را به یکی از مراکز موضوع ماده مزبور معرفی کند و مراکز مذکور موظفند ماهیانه گزارش روند درمان معتاد را به مقام قضایی یا نماینده وی ارائه کنند.

وی ادامه می‌دهد: البته قانون‌گذار تأکید کرده است که توقف تعقیب این معتادان در صورت تائید درمان و ترک اعتیاد خواهد بود وگرنه این روند تا زمان ترک فرد معتاد ادامه پیدا می‌کند. اگرچه با تصویب اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام در آذرماه 89 و به‌خصوص اصلاح مواد 15 و 16 گام‌های مهمی برای کمک به ترک اعتیاد معتادان برداشته شد اما مشکل از جایی شروع شد که مراکزی برای نگهداری معتادان متجاهر که به کمپ‌های ماده 16 معروف شدند وجود نداشت و این تازه اول ماجرا بود.

خدمات رسانی به 1800 معتاد متجاهر

معاون توسعه امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خوزستان نیز می‌گوید: در سه سال گذشته به بیش از هزار و 800 معتاد متجاهر در مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی تحت نظارت بهزیستی خوزستان خدمات رسانی شده است.

علی حسن زاده بیان می‌کند: طرح ساماندهی معتادان متجاهر تحت عنوان تبصره 2 ماده 16، با هدف خدمت رسانی به جامعه و کاهش آسیب‌های اجتماعی، از فروردین سال 95 تا کنون، با مدیریت بهزیستی خوزستان و همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط از جمله شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، پلیس مواد مخدر و شهرداری کلان‌شهر اهواز در حال اجراست.

وی عنوان می‌کند: معتادان متجاهر پذیرش شده در مراکز به مدت 3 تا 6 ماه نگهداری شده و برابر با پروتکل‌های درمانی خدمات تخصصی دریافت می‌کنند.

معاون توسعه امور پیشگیری بهزیستی خوزستان اظهار می‌کند: در فروردین‌ماه 98، طرح نوروزی ساماندهی معتادان متجاهر در 11 شهرستان و 33 مرکز اقامتی بهبود و بازتوانی تحت نظارت بهزیستی خوزستان اجرا شد که تعداد 426 نفر در مراکز تحت نظارت بهزیستی خوزستان مقیم هستند و تا پایان شهریور در این مراکز می‌مانند.

وی ادامه می‌دهد: خدمات پزشکی، پرستاری، روانشناختی، بستری در مراکز درمانی (بیمارستان) در صورت نیاز، تهیه و تأمین داروهای موردنیاز، انجام ویزیت‌های روان‌پزشکی و مداخلات تخصصی در صورت نیاز، غربالگری بیماری‌های عفونی و انجام تست اچ آی وی، آزمایش‌های کلینیکی، ارائه خوراک، پوشاک و وسایل بهداشتی  از جمله برخی از خدمات ارائه شده به معتادان نگهداری شده در مراکز است.

مشکل جدی اهواز در جمع‌آوری معتادان متجاهر

مدیرکل امور اجتماعی استانداری خوزستان نیز با بیان اینکه یکی از مشکلات اهواز در حوزه آسیب‌های اجتماعی جمع آوری معتادان متجاهر از سطح کلان‌شهر است، می‌گوید: به همین دلیل راه اندازی مرکز ماده 16 ترک اعتیاد در خوزستان در دستور کار قرار گرفت و امیدواریم قبل از رسیدن سال نو از این مرکز بهره برداری کنیم.

صادق کریمی کیا فعالیت واحد جدیدی در سپاه تحت عنوان معاونت اجتماعی را اتفاق خوبی دانست و در این باره می‌افزاید: این اتفاق منجر به آماده سازی یک مرکز ماده 16 ترک اعتیاد توسط سپاه پاسداران در استان شد که این مرکز دارای کمپ و اردوگاه نگهداری معتادان است اما دامنه فعالیت‌ها تنها به نگهداری از این افراد محدود نمی‌شود بلکه رویکرد کار و درمان آنها نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وی بیان می‌کند: ورود سپاه به حوزه آسیب‌های اجتماعی و نیز جمع آوری معتادان متجاهر به معنی سلب مسئولیت از دیگر دستگاه‌های متولی در این زمینه نخواهد بود؛ معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز، بهزیستی و فنی حرفه‌ای را مکلف به انجام وظایف تعریف شده می‌دانیم.

رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر اهواز نیز با بیان اینکه اجرای طرح پاک‌سازی مناطق آلوده در شهرستان اهواز، پنج درصد از آمار جرایم خرد این شهرستان را کاهش داده است، می‌گوید: پلیس مبارزه با مواد مخدر استان اکنون با تمام ظرفیت برای جمع آوری معتادین متجاهر، مبارزه با خرده فروشان و همچنین پلمپ اماکن توزیع مواد مخدر پای کار است و روز به روز بر شدت برخوردهای قاطع خود با این افراد می‌افزاید.

معتادان متجاهر پس از ترک دوباره به خیابان باز می‌گردند

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خوزستان با اشاره به جمع‌آوری سالانه 700 معتاد متجاهر از سطح استان گفت: هزینه بسیاری برای درمان و ترک این معتادان صرف می‌شود اما در نهایت باز هم به خیابان‌ها باز می‌گردند.

حسین لامی زاده می‌افزاید: به دلیل وجود بحث اعتیاد بین صنوف، دانشجویان، دانش آموزان و اقشار مختلف انتظار می‌رود همه دستگاه‌های ذی‌ربط فعالیت بیشتری در بحث پیشگیری از اعتیاد داشته باشند.

وی با اشاره به اردوگاه ترک اعتیاد در حال احداث اهواز، اظهار می‌کند: اردوگاه جدید ترک اعتیاد با هدف درمان معتادان راه‌اندازی می‌شود زیرا عملکرد برخی کمپ‌های ترک اعتیاد موفقیت آمیز نبوده است. امیدواریم این مرکز در نیمه مردادماه امسال راه‌اندازی شود.