بزرگنمایی:

از آنجا که باران بهاری امسال تنها نیمی از ظرفیت تامین آب شرب مشهد از سد طرق گرفته تا سد دوستی را پر کرده کارشناسان معتقدند تابستان مشهد کار توزیع آب را به جیره‌بندی خواهد کشاند.

کاهش نزولات به‌حدی بوده که تا بیش از دو دهه قبل نیز چنین سابقه‌ای در دشت مشهد ثبت نشده است و این نه تنها خبری خوبی برای کلان شهر مشهد نیست؛ بلکه حتی روستاهای اطراف را نیز که منابع آبی پایداری ندارند، به چالش خواهد کشید. از دیگر منابع تامین آب شهر مشهد چند چاه و قنات است که ظرفیت آب آنها نیز در وضعیت مناسبی نیست. از سویی شیوه کرونا در مشهد نیز به افزایش مصرف آب دامن می‌زند و بیش از ده درصد افزایش مصرف آب را نسبت به مدت مشابه در سال گذشته شاهد هستیم.

از همین جهت صبح ملت نیوز گفتگویی با دکتر غلامحسین صاحبی عضو  شورای شهر مشهد و عضو کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط زیست ترتیب داده تا نگاهی به رویکرد شورای شهر برای حل همیشگی مشکل کم آبی شهر مشهد داشته باشیم.

 صبح ملت نیوز: اقدامات شورای شهر دربارهٔ بحران کم آبی مشهد چه بوده است؟

از شورای چهارم که من رئیس کمیسیون خدمات و محیط زیست بودم برنامه‌هایی را بابت مسئله آب تنظیم کردیم و  کارگروه تخصصی آب را در شورای شهر مشهد و مرکز پژوهش‌های مجلس راه‌اندازی کردیم که برای صرفه‌جویی و مصرف بهینه آب راهکار مناسب را پیدا کنیم. در همان دوره هم به یک جمع‌بندی‌های خوبی رسیدیم و طرح استراتژیک جداسازی آب شرب از آب فضای سبز مشهد را کلید زدیم.

صبح ملت نیوز: طرح جداسازی آب شرب از آب فضای سبز چقدر عملیاتی شد؟

شروع عملیات اجرایی در همان موقع بود که به قصد ایجاد رینگی در اطراف مشهد بودیم تا تمام آب‌های خاکستری و آب‌هایی سطحی که در چاه‌ها بالا آمده بود و همچنین چاه‌های که آب غیرقابل شرب داشتند، بخصوص در مناطق مرکزی و شمال شرق مشهد، را وارد این چرخه کنیم. این رینگ وظیفه داشت به ویژه برای تامین آب مورد نیاز فضای سبز مشهد عمل کند تا درنهایت مصرف آب شرب برای فضای سبز به صفر برسد. الان هم این پروژه در حال شکل گیری است تا انشا‌اله بتوانیم کل مشهد را پوشش دهد 

صبح ملت نیوز: تنها شیوه مقابله با کم‌آبی مشهد همین روند است؟ 

در کنار همین موارد آن زمان ما مصوباتی داشتیم که معطوف به ایجاد تصفیه خانه‌های لوکال (محلی) در سطح شهر بود. ساخت تعداد 7 تصفیه خانه آب را تصویب کردیم تا آب فاضلاب خام را از شبکه فاضلاب بگیریم و بعد از تصفیه برای استفاده در فضای سبز و آبیاری بوستان‌ها و پارک‌ها استفاده کنیم. 

هنوز هم این روش ها به‌عنوان سیاست کلی دنبال می‌شود و ما هم  انتظار داریم سرعت اجرایی شدن آن بیشتر شود. همین‌طور انتظار داریم در شورای ششم هم این سیاست با جدیت دنبال شود تا به‌طورجدی با مشکل کم آبی شهر مشهد مقابله شود. 

ما بهترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که به سمت حذف مصرف آب شرب از فضای آب فضای سبز پیش برویم و استفاده از ظرفیت تصفیه فاضلاب به‌عنوان یک گزینه مهم برای آب مشهد  هم در فضای سبز و هم در بحث آب کشاورزی است.

صبح ملت نیوز: مشکلات کم آبی ناشی از آبگیری سد‌های افغانستان به ویژه  سد کمال خان چقدر در مشکلات آب مشهد تاثیر می‌گذارد؟

قطع یقین در بحران آب مشهد تاثیر می‌گذارد. آبگیری این سدها می‌تواند عامل خطر مهمی برای ما باشد.  مسئولین نظام و دولت خصوصا وزارت خارجه باید در این خصوص اقدام کنند و حقابه اصلی که سهم ما است را دوباره به دست بیاوریم. اما نکته مهم دیگر توجه و رویکرد ما نسبت به آب‌های جاری است که از نقاط مرزی کشور خارج می‌شوند. این آب‌های ارزشمند را باید بهینه استفاده کنیم تا به این راحتی  آب‌های روان از کشور خارج نشوند. 

صبح ملت نیوز: چه اقداماتی باید بشود؟

توجه به موضوع ذخیره آب‌ها و به سرمایه‌گذاری در بحث ذخیره آب با ایجاد سدهای جدید سرعت اشراف و مدیریت بر منابع آبی را بیشتر می‌کند.  درعین‌حال راهکارهایی همچون انتقال آب از خلیج فارس و اقیانوس هند نیز می‌تواند در تسریع این روند موثر باشد. 

صبح ملت نیوز: در سیستان و بلوچستان توجه به احداث چاه ژرف یا  عمیق مدنظر قرار گرفته تا آب‌های ژرف را از عمق چند هزار متری زمین استخراج کنند که نتایج مثبتی در پی داشته است. آیا امکان دارد شورای شهر مشهد هم این رویکرد را مدنظر قرار دهد؟

این مسئله تخصص در حوزه آب منطقه‌ای است و شورا به تنهایی نمی‌تواند به این مساله تخصصی ورود پیدا کند.  شاید الان که کارگروه تخصصی آب در شورا نداریم ارزش وجودی کارگروه تخصصی آب شورای چهارم بیشتر احساس شود. با این وجود پیشنهاد من برای شورای ششم احیا همین کارگروه تخصصی آب است. البته  از سمتی منابع آب‌های زیرزمینی باید برای آیندگان حفظ شود؛ پس لزوما باز هم ما در مشهد به دنبال ایجاد چاه‌های ژرف نیستیم.  توجه ویژه ما به ظرفیت‌های آب‌های در دسترس و جاری است که به عنوان گنجینه‌ای است که نباید به هیچ وجه هدر شوند.  ما رودخانه‌های زیادی داریم که به سمت خارج از کشور می‌روند باید آب آنها را جذب و به زمین تزریق کنیم تا منابع زیرزمینی ما غنی‌تر شود. 

صبح ملت نیوز: پتانسیل آب‌های خاکستری در مشهد چقدر است؟ 

آبهای خاکستری گزینه بسیار خوبی در دشت مشهد هستند. در واقع آب‌های فاضلاب فرصتی طلایی برای مدیریت آب مشهد است و حداقل خود شهرستان باید این فرصت را غنیمت بشمارد و سرمایه گذاری‌های جدید را به این سمت پیش ببرد.

صبح ملت نیوز: اگر صددرصد فاضلاب شهر مشهد را تصفیه کنیم چقدر به بحران کم آبی مشهد کمک کرده‌ایم؟

اگر صددرصد فاضلاب مشهد را تصفیه کنیم، شاید بیش از 90 درصد مشکل آب مشهد حل خواهد شد. آب‌های فاضلابی مشهد حجم زیادی دارند. الان برای حدود 70 درصد نیاز آب فضای سبز از آب‌های خاکستری استفاده می‌شود و مابقی آب شرب است که باید به آن به‌عنوان یک خطر جدی در حوزه آب شهرستان نگاه کرد و به سرعت به دنبال عملیاتی کردن حذف کامل آب شرب از چرخه آبیاری باشیم.

عبدالصمد حسینی خبرنگار - صبح ملت نیوز