بزرگنمایی:

پایدارترین رشد اقتصادی در جهان امروز را از آنِ اقتصادهای دانش بنیان می دانند. امروز دیگر حجم سرمایه و اندازه بازار در توسعه اقتصادی کشورها نقش چندانی ندارد، بلکه این نقش را دانش و فناوری ایفا می کند و در واقع موجبات نیل کشور به سمت اقتصاد پایدار، دانش محور و پیشرو را فراهم می آورد. باید در تعریف این گونه اقتصادها بیان کرد: «اقتصاد دانش بنیان، اقتصادی است که به طور مستقیم بر مبنای تولید، توزیع و مصرف دانش و اطلاعات تعریف می شود.» البته نباید از این مهم غافل شد که در اقتصاد دانش بنیان صرفا از فناوری های سطح بالا استفاده می شود، بلکه در این اقتصاد تمامی کسب و کارها و صنایع به فراخور نیاز خود، از توزیع و کاربرد دانش در پیشبرد اهداف خود بهره می برند.

ویژگی اصلی این محصولات که به عنوان موج جدید توسعه صنعتی از آن یاد می شود، بالا بودن سهم تحقیق و توسعه یا دانش نیروی انسانی در تولید این محصولات و خدمات است. در حقیقت این محصولات نقش اساسی در توسعه اقتصادی کشورها دارند به طوری که سهم آن ها در تولیدات صنعتی دنیا در حال افزایش است. با توجه به نکاتی که به آن اشاره شد، کشور ما نیز جهت دستیابی به یک رشد و توسعه پایدار و فراگیر و رقابت در عرصه جهانی نیازمند یک تحول اقتصادی از سطح اقتصاد منبع محور به سمت اقتصاد دانش محور است. ذکر این نکته نیز ضروری است که در دنیا شاخص اقتصاد دانش بنیان براساس میزان اتکا به علوم مختلف تعریف می شود.

مطلب بسیار مهم دیگر سهم اقتصاد دانش بنیان از کل اقتصاد یک کشور است که این میزان در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته تا بیش از50 درصد هم می رسد، اما به رغم پشت سر گذاشتن اقتصاد منبع محور در ایران هنوز این سهم در اقتصاد کشور کمتر از یک درصد برآورد می شود، حال آن که برای افق 1404 بیش از 10 درصد پیش بینی شده است وعملا فاصله بسیار زیادی با آن داریم ولی با همت شرکت‌های دانش بنیان، فناور، نوآور و حمایت های واقعی و نه شعارگونه مسئولان، تحقق این موضوع عملی خواهد بود.

دو مسئله درخصوص اقتصاد دانش بنیان مورد غفلت قرار گرفته؛ نخست روش تامین مالی در شرکت های کوچک و متوسط دانش بنیان است. شواهد حاکی از آن است که در کشورهای پیشرفته روش تامین مالی مبتنی بر بازار سرمایه است، چرا که این نوع تامین مالی نسبت به روش تامین مالی مبتنی بر بدهی دارای مزایای بیشتری است. به ویژه آن که تامین مالی از طریق بازار سرمایه نیاز به وثیقه های سنگین و نرخ سود بالا ندارد. به رغم این که به تازگی روش تامین مالی از طریق بازار سرمایه مطرح شده اما هنوز این مهم  محقق نشده و تامین مالی شرکت های دانش بنیان تنها از طریق تسهیلات امکان پذیر است که نیاز به وثایق سنگین با نرخ سود بالا دارد و این موضوع باعث تحمیل بدهی های بسیار زیاد به شرکت های دانش بنیان شده که بسیار نگران کننده است.در بازارهای سرمایه کشورهای پیشرفته دنیا، بخش عمده ای از تولید ناخالص داخلی ناشی از فعالیت شرکت های کوچک و متوسط است و بنابراین بازار مجزایی برای پذیرش و عرضه شرکت های کوچک و متوسط به وجود آمده که از یک سو شرکت های دانش بنیان تامین مالی می شوند و از سوی دیگر نگرانی های روش تامین مالی مبتنی بر بدهی را ندارند، هرچند که این دو روش باید توامان ارائه شوند. دومین نکته نبود شناخت صحیح، استفاده نکردن از توانایی ها و ظرفیت های شرکت ها و بنگاه های دانش بنیان و فناور در سطح کشور در راستای اقتصاد مقاومتی است.

 در پایان باید گفت که دیگر مانند گذشته حجم تولید، معیار دقیقی برای ارزیابی توسعه اقتصادی یک کشور نیست، بلکه میزان تولید دانش و محصولات دانش بنیان شاخص جدیدی برای سنجش قدرت اقتصادی یک کشور محسوب می شود. از آن‌جا که شرکت‌های دانش بنیان محرک اقتصادهای دانایی‌محور هستند و می توانند در پیاده سازی اقتصاد مقاومتی بسیار موثر واقع شوند؛ امید می‌رود با درک ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان و حمایت های موثر از این سرمایه‌های ارزشمند، سیاست گذاری‌های صحیح و مناسبی در نظام نوآوری کشور رقم بخورد.