نوروز ریشه عمیقی در ایران باستان دارد و پرسپولیس (تخت‌جمشید) پایتختی بود که آیین‌های مهمی همچون نوروز در آن جشن گرفته می‌شد، در بقایای بازمانده از کاخ‌ها نقش‌هایی حجاری شده که گویای این ماجرا است.
به گزارش ایسنا، نوروز هشتم مهرماه سال 1388 در یونسکو ثبت شد. ایران پرونده این آیین باستانی را مشترک با جمهوری آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان ثبت کرد و در آذرماه سال 1395 نام افغانستان، عراق، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان نیز به این پرونده اضافه شد و نوروز به نام 12 ملیت ثبت جهانی شد.
قدمت نوروز در برخی اسناد تاریخی به هزاره سوم قبل از میلاد، یعنی بیش از پنج‌هزار سال پیش نسبت داده شده است، زمانی که در فلات ایران جشن نوروز برپا می‌شد، همزمان که در بین‌النهرین برای نوروز شادی می‌کردند. با این حال برخی روایت‌های تاریخی جشن نوروز را آیینی زرتشتی دانسته‌اند. می‌گویند در دوره ساسانیان نوروز اهمیت زیادی داشت آن‌چنان که جشن پنج روز طول می‌کشید. شاهنامه نیز جمشید، پادشاه اساطیری ایران را بانی برپایی جشن نوروز معرفی کرده است.
روایت‌ها از سرآغاز جشن نوروز در ایران مختلف است، اما آن‌چه قطعی و مستند است برپایی این جشن در پرسپولیس یا تخت جمشید بوده که هنوز ردپای آن را در نقوش بازمانده از کاخ‌های هخامنشان می‌توان مشاهده کرد.
در پلکان شرقی کاخ آپادانا، نمونه‌ای از حکاکی‌هایی را که به صبح‌گاه نوروز نسبت داده شده است می‌توان دید؛ نقشی از نمایندگان اقوام ایرانی و ملت‌های دیگر که تحت فرمان امپراطوری ایران بودند و در یک ردیف به صف شده‌اند تا هدایای خود را تقدیم کنند و نو شدن سال را جشن بگیرند.
مستند به مکتوبات تاریخی، در ردیف اول این حجاری مادها، پارتی‌ها، ایلامیان، هراتی‌ها، مصریان و باختری‌ها دیده می‌شوند که چند جام و یک شتر هدیه آورده‌اند.
ردیف دوم، گنداریان با نیزه و سپر، گاو کوهان‌دار هدیه آورده‌اند. در همین ردیف دو نفر از سکایی‌ها با کلاه نوک‌تیر و خنجر، جامه به‌دست دیده می‌شوند. در ردیف سوم نیز پارتی‌ها تعدادی کاسه، پیاله و یک شتر دوکوهانه با خود دارند. در همین ردیف فردی از ایونیان کلاه به‌دست نیز دیده می شود.
محققان نقوش پلکان شرقی کاخ «آپادانا» یا «بار» داریوش و خشایارشاه، را به جشن نوروز نسبت داده‌اند، ملت‌هایی که از سراسر امپراتوری پارس برای شاه هخامنشی پیشکشی آورده‌اند.
در همان پلکان شرقی کاخ، در کنار صف نمایندگان ملل، شیری گریبان گاوی را می‌درد. شیر نماد گرما و تابستان است و گاو نماد سرما و زمستان که غلبه شیر بر گاو، به معنی پیروزی خورشید، پایان زمستان و فرارسیدن نوروز و در اصل اعتدال بهاری است. این سنگ‌نگاره را بارزترین نماد نوروز در پرسپولیس (تخت جمشید) می‌دانند.
در بالای این حجاری، سنگ‌نگاره دیگری از پیشکش‌آوران دیده می‌شود؛ مردمی از قوم ارامنه که هدایایی را برای جشنی منسوب به نوروز همراه دارند.
نوروز جشنی بازمانده از ایران باستان است که حتی در دوره مغول و حمله اقوام دیگر و با وجود مخالفت‌ها پاس داشته شده است.
از کتاب «باستان‌شناسی ماد، هخامنشی، پارت و ساسانی»انتهای پیام