مصاحبه رادیو سراسری فرهنگ با مریم مفتوح یکی از نویسندگان کتاب دزبانان
بزرگنمایی:
کتاب « دزبانان » نویسندگان محمد حسن روانبخش انصاری و مریم مفتوح اکه در 330 صفحه و توسط انتشارات اسرار علم تهران در سه فصل تدوین گردیده و کنکاشی است در آثارتاریخی، آداب، و فرهنگ مردم دزفول .
فصل اول این کتاب با عنوان « میراث کهن » اشاره ای به دزفول و آثار باستانی و میراث بر جا مانده ی گذشتگان دارد
....کتاب در فصل دوم با عنوان "رسوم و باورهای اجتماعی در دزفول " کنکاشی دارد در موضوعات اجتماعی و سنت ها ی دزفول
سومین و آخرین فصل کتاب به فرهنگ و گفتار در دزفول و گویش محلی دزفول می پردازد .
*****
** معرفی مختصر صنعت نیل سازی در دزفول
نیل یا لاجورد از گیاهی به نام وسمه به دست میآمده ، وسمه معمولأ در مزارع روستاهای جنوب غربی دزفول ازجمله روستاهای حاجی آباد، شهرک منتظری، شهرک بهروزی و روستای کویخ در نزدیکی رودخانهی دز، وهمچنین شوشتر کشت میشده است. صنعت نیل سازی (لاجورد) یکی از پررونقترین صنایع دزفول درسدههای گذشته و جزء اقلام مهم صادراتی ایران بوده که سالهای متمادی از تجارت پر سودی برخوردار، و آوازهی آن دراقصی نقاط عالم فراگیر بود واین کالای مهم رنگرزی به هند و چین و مصر وحتی انگلیس صادر گردیده است.محصول نیل ِتولیدی دزفول از کیفیت ومرغوبیت بیشتری نسبت به محصولات مشابه برخوردار بوده و از نظر شفافیت و دوام رنگ برتری داشته است. درسدههای گذشته حدود یکصد و پنجاه کارگاه نیل سازی در شهر و بیست کارگاه در حومه شهردزفول فعالیت داشته اند. .کناره شرقی رودخانه دز روبروی (کتهای دووه) حوضچههای آماده سازی نیل به ردیف در کنار هم قرار داشته اند، که به دلیل زیاد بودن این حوضچهها به نام " چِل حِوضِون " (چهل حوض ها) معروف بوده اند. هم اکنون تنها بقایایی از حوضچههای کارگاههای نیل سازی در مجاورت پل قدیم دزفول و بقعه علی مالک به چشم میخورد که به دلیل عدم حفاظت و مرمت در معرض تخریب کامل قرار دارند. " آثار کارگاههای نیل سازی و حوضچههای معروف به چِل حُوضُون تا سالها بعد از دست دادن رونق این صنعت هنوز وجود داشتند. و حتی تعداد وسیعی ازاین آثار تا حدود سالهای 1333-1335 شمسی برقرار بوده اند. که با نوسازی ساحل،حوضچهها زیر خاک مدفون شده وگویا که تاریخچه نیل سازی واین صنعت مقتدر را با خود زیر خروارها خاک کشاند ونابود کرد و با تخریب دیگهای ساروجی که از راه ثقلی پخت نیل وارد و خارج میشد و در محوطه ضلع شرقی رود دز مقابل (کتهای دووه) بنا شده بودند تقریبا بعد از سال 1336شمسی جهت ایجاد جاده ساحلی بدون توجه به هویت تاریخی این سازهها تخریب گردیدند. که متاسفانه اینک تنها اسمی از آن در تاریخچه صنایع دستی دزفول به یادگار مانده است.
معرفی بازی ها : در این کتاب از 96 بازی در سه دسته بازی های آبی – محیطی و مشترک و بازی های ویژه دختران نام برده شده است . اسامی برخی از بازی های دختران عبارتند از :
- پاپا بوزی (لی لی با زی) - چار بوزی (چادر بازی) -چَقُر بوزی (سنگ بازی)
-لالِ بِی بُوزی (عروسک بازی) - بازی سُو خارُون - خالک بوزی (خاله بازی)
- حمومچه - لَم لَمَک - تیش، تیش بوزی - هُپ هُپ بوزی
******************
شایسته است که اداره ی میراث فرهنگی و گردشگری دزفول در صدد احیای نمادین یکی از کارگاه های ساخت نیل در کناره ی رود خانه ی دز بوده و در ثبت ملی این صنعت به نام دزفول اهتمام ویژه داشته باشد .
و همچنین مدیریت محترم این اداره و نیز اداره ی آموزش و پرورش ، کانون های فرهنگی و آموزشی و مساجد ، مهدکودک ها ، مدارس ، انجمن های مردم نهاد ، رسانه های محلی ، اداره تربیت بدنی شهرستان ، و باشگاههای ورزشی ، آزانس های گردشگری و جذب توریست و... که اثری مستقیم در کسب نشاط ، شادابی و مهارت های زندگی ورزیدگی و... کودکان و نوجوانان این مرزو بوم داشته و به تجهیزات ، وسایل ، ابزار و همچنین سالن های مجهز و اختصاصی آنچنانی هم نیازی ندارد در بعد از ایام کرونا و رفع تنگناهای موجود همت گذاشته و در پویشی همگانی در تدارک زنده کردن بازیهای محلی بوده وگامی مؤثر در جهت تقویت فرهنگ بومی و هویت تاریخی این دیار برداشته شود .
صبح ملت نیوز : مریم مفتوح
در ادامه مصاحبه رادیو سراسری فرهنگ با مریم مفتوح از نویسندگان کتاب دزبانان را میتوانید مشاهده نمایید .