بزرگنمایی:

احترام به مادر در کنش های رفتاری شیخ مرتضی انصاری دزفولی

شیخ مرتضی انصاری در هجده روز ماه ذی الحجه سال  1214 ه.ق  در روز غدیر، در دزفول به دنیا آمد . والدینش به مناسبت روز تولد ،او را مرتضی نامیدند .وی از دوران کودکی قرآن و معارف اسلامی را فرا گرفت و در جوانی به درجه اجتهاد رسید .¹

مادر شیخ :

 مادر شیخ انصاری از خاندان انصاری های دزفول بوده است ودختر یکی از علمای عصر خود بوده است.وی بانویی درس خوانده وعابد بود، به گونه ای که نافله های شب را تا هنگام مرگ ترک نکرد و شیخ ، سحر ها نخست مقدمات نماز شب مادر را فراهم می نمود  وی در سال 1279 ه ق در نجف در گذشت.

یک شب قبل از تولد شیخ انصاری ،مادرش در خواب میبیند که حضرت صادق (ع)،قرآنی مُذَهَّب به وی می دهد ،که خوابش را به فرزند جلیل القدر تعبیر می نمایند.مسلماً رویایی صادقه بود که باعث شد مادرش هیچ گاه بدون وضو به وی شیر ندهد.2

احترام شیخ به مادر:

 شیخ عادت داشت که در بازگشت از جلسه تدریس، نخست نزد مادرش می رفت و برای به دست آوردن دل او، با او سخن میگفت ومزاح می کرد تا مادر را بخنداند ، سپس به اتاق مطالعه می رفت.3

احترام به مادر و استخاره مادر شیخ انصاری:

هنگامی که شیخ انصاری از عراق به ایران بازگشته بود، پس از اندکی تصمیم می‌گیرد برای استفاده از محضر علمای ایران به شهرهای دیگر سفر کند. اما مادر شیخ که پس از مدتها فرزندش را در کنار خود می‌یافت اجازه مسافرت به او نمی‌دهد. شیخ نیز به احترام مادر مدتی سفر را به تعویق می‌اندازد تا مادرش را راضی نماید. بعد از صحبتهای فراوان مادر شیخ تصمیم به استخاره می‌گیرد. در استخاره به قرآن این آیه نمایان می‌شود:

« وَأَوْحَینَا إِلَی أُمِّ مُوسَی أَنْ أَرْضِعِیهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَیهِ فَأَلْقِیهِ فِی الْیمِّ وَلَا تَخَافِی وَلَا تَحْزَنِی إِنَّا رَادُّوهُ إِلَیکِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِینَ‌4»

«‌ما به مادر موسی الهام کردیم که: «‌او را شیر ده؛ و هنگامی که بر او ترسیدی، وی را در دریا (نیل) بیفکن؛ و نترس و غمگین مباش، که ما او را به تو بازمی گردانیم، و او را از رسولان قرار می‌دهیم!‌» (قصص آیه 7)

به این ترتیب قلب مادر آرامش می‌یابد و به شیخ اجازه می‌دهد تا مسافرت علمی خود را آغاز کند.5

برخی از آثار شیخ  مرتضی انصاری  ملقب به شیخ اعظم و خاتم الفقهاء و المجتهدین :

کتاب فرائد الاصول (رسائل)

کتاب المکاسب

کتاب الصلاه

کتاب الطهاره

رساله‌ای در تقیه

رساله‌ای در مواسعه و مضایقه

رساله‌ای در عدالت

*وی با دو اثر جاودان «المکاسب» و «رسائل»، نام خود را در گستره معارف اصیل اسلام جاودانه کرده است.

انصار :

"انصار" جمع ناصر، از ریشه "نصر" به معنای یاوران است. در تاریخ اسلام به ساکنان یثرب و اطراف آن که به پیامبری محمد بن عبدالله ایمان آورده و مسلمان شدند، انصار گفته می شود .

این نام، در وصف مسلمانان هم پیمان پیامبر اسلام در شهر یثرب به خصوص قبایل اوس و خزرج استعمال می گردید.  چرا که آنان به یاری پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان مهاجر مکی و نقاط دیگر پرداخته بودند و در نشر اسلام تأثیر زیادی داشتند.

طبق گزارش‌های تاریخی، خود پیامبر، مسلمانان یثرب را به این نام ملقب کرد.6                                                  با ورود پیامبر به یثرب، این شهر را مدینه یا مدینهالنبی (یعنی: شهر پیامبر) نامیدند.

 على علیه‌السلام خطاب به قریش فرمود: اى گروه قریش! همانا خداوند انصار را انصار قرار داده و در قرآن آنان را ستوده است. بدانید که پس از انصار میان شما خیرى نیست. همانا فرومایگان قریش سخنان زشت بر زبان مى‌آورند و از انصار به بدى یاد مى‌کنند. از خدا بترسید و حق انصار را رعایت کنید. به خدا سوگند، انصار به هر راهى رود من هم همراهشان خواهم بود که رسول‌خدا صلى‌الله‌علیه‌و‌آله به آنان فرموده است: «هر کجا بروید همراه شما خواهم بود».7

معرفی کتاب در خصوص  زندگی و زمانه  شیخ مرتضی انصاری :

کتاب «نخل و نارنج»

 این کتاب نوشته وحید یامین‌پور از پژوهشگران دزفولی  که درباره زندگی شیخ مرتضی انصاری به رشته تحریر در آمده است و توسط انتشارات کتاب جمکران منتشر شده .این کتاب که در بهمن  سال 1397 به چاپ رسیده تا کنون 40 نوبت تجدید چاپ شده است.

محقق: فاطمه نمازی

کارشناس علوم قرآن و حدیث، دانشکده اصول دین، شهرستان دزفول 

ویراستار: سمیه نمازی

ـــــــــــــــــــــــــــ

پاورقی:

1. عقایقی بخشایشی،صدر،فقهای نامدار،جلد ج2، ص 323

2. عراقی میثمی،محمود،زندگانی و شخصیت شیخ انصاری،ج 1 ص 77

3. مختاری،رضا،سیمای فرزانگان، ص 291

4. قرآن، سوره قصص آیه 7

5. مدرس تبریزی، ریحانه الادب، 1369ش، چ1، ص 190_ 191

6. ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج1، ص655

7. ابن ابى‌الحدید، ج6، ص 36

تمبر چاپ شده به مناسبت بزرگداشت شیخ مرتضی انصاری از سوی اداره پست جمهوری اسلامی ایران