بزرگنمایی:
سال گذشته کتابی در حوزه ی پژوهش های اسنادی از آقای دکتر غلامرضا درکتانیان منتشر شد با نام "تحولات اجتماعی فرهنگی و اقتصادی شهر دزفول در دوره پهلوی از ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۷" از آقای درکتانیان پیش از این نیز کتابهایی در این حوزه و در جغرافیای شهر زادگاهشان - دزفول - منتشر شده بود...
معرفی کتاب / دزفول یک قرن پیش را بهتر ببینید
سال گذشته کتابی در حوزه ی پژوهش های اسنادی از آقای دکتر غلامرضا درکتانیان منتشر شد با نام "تحولات اجتماعی فرهنگی و اقتصادی شهر دزفول در دوره پهلوی از 1304 تا 1357" از آقای درکتانیان پیش از این نیز کتابهایی در این حوزه و در جغرافیای شهر زادگاهشان - دزفول - منتشر شده بود که از دید نگارنده تا حدودی دارای سوگیری های ایدئولوژیک بودند اما این کتاب با اتکای بیشتر به اسناد کتابخانه ی ملی چهرهای نسبتاً حقیقی تر از دزفولِ یک قرن پیش نشان می دهد.
کتاب در چهار فصل و دارای پیوست و نمایه و منابع در 276 صفحه و توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی به قیمت 30 هزار تومان در سال 97 منتشر شده است کتاب یک پیش گفتار و یک مقدمه ی 34 صفحه ای دارد که در آن پژوهنده مراحل گذر از سنت به مدرنیسم را از جنبه های اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی و خصوصاً اقتصادیِ دزفول و خوزستان نشان می دهد و بعد از آن در فصل اول از جغرافیای تاریخی و تحولات کالبدی شهر دزفول صحبت میکند و با ارائه ی نقشه و آمار نشان میدهد که دزفول از دوران باستان و نیز از 1300 هجری شمسی از نظر جغرافیایی، تشکیل مدنیت و شهرنشینی ، بازار و محلات و ... به چه شکلی رشد کرده است . در فصل دوم تحولات اجتماعی و فرهنگی شهر دزفول در فاصله ی ذکر شده بررسی می شوند و در فصل سوم به کنکاشِ تحولات اقتصادی و تاثیرات آن می پردازد و در فصل چهارم نتیجه گیری و پیشنهاداتی دارد برای آینده ی اقتصادی این شهر.
شاید در نگاه اول کتاب مجموعهای از آمار و ارقام و نمودار و نقشه به همراه توضیحات به نظر بیاید اما با تأمل روی دیگری از کتاب قابل بررسی است. اول آنکه مجموعه ای نسبتاً خوب از کلیه ی مدارک و استناداتی را که پیش از این در کتب دیگر آمده بودند را مشاهده خواهیم کرد که جمعآوری آنها به صورت یکجا قابل توجه و جالب است و دوم آن که میتوان با مقایسه ی وضعیت کشاورزی خصوصاً در دزفول از نظر زمینهای زیر کشت، شاغلین در این حوزه و تاثیری که کشاورزی بر شهر ، استان و کشور داشته ونیز حجم تولیدات کشاورزی. و صنایع وابسته و مقایسه ی آن با وضعیت کنونی نتایج قابل توجهی استخراج کرد.
متاسفانه علی رغم استفاده از عنوان " تحولات اجتماعی، فرهنگی" پژوهنده چندان به این بخش نپرداخته و بیشتر به بیان و تشریح وضعیت کلی دزفول از منظر اقتصادی توجه کرده است تا بررسی های جامعه شناسی و تحولات آن . هرچند میزان اطلاعات آمده در کتاب به قدر کافی می تواند علاقه مندان این حوزه را کمک کند که دزفول یک قرن پیش را بهتر ببینند و بدانند بخش مهمی از داشته های این شهر در کجا انباشته شده است و از آنجا که پژوهنده سعی کرده بی طرفانه حرکت کند به اعتقاد نگارنده کتاب مهمی محسوب می شود و لزوم پرداختن به نقد وضعیت گذشته برای حرکت به سمت آینده را در شهری مهم چون دزفول که از نظر وجود منابع غنی تاریخی ، انسانی ، اقتصادی و طبیعی منحصر به فرد است بیش از پیش نمایان می کند .
مهران بقایی
13تیرماه99 / دزفول