بزرگنمایی:
بازار سهام چالشی برای بازار مسکن به شمار میرود اگر همچنان جایگاه آن در سبد دارایی خانوار کمرنگ تر شود.
در دنیای سرمایه و تجارت بازارها حرف اول را میزنند. جاییکه حجم عرضهوتقاضا بدون دخالت خارجی قیمتها را برای خریدار و فروشنده رقم میزنند. البته قدرت بازارها منحصر به حوزه خود نیست و بهراحتی تحولات یک بازار میتواند بر بازار دیگر تاثیر بگذارد.
یک نقش جذاب بازارها علاوه بر رفع نیازهای اولیه ایجاد فرصتهای نو برای جذب پساندازها و مازاد درآمد و البته حفظ ارزش واقعی سرمایه است. اگرچه این رویه با سازوکاری مشخص و شفاف در اقتصاد کشورهای جهان رایج است؛ لیکن در ایران این امر مهم با شگفتی فراوان موجب غفلت واقع میشود.
در این میان وجود بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازارهای پیشبینی کننده و حتی بازار ارز خارجی فرصت مناسبی برای جذب سرمایهها در جامعه هستند. سرمایههایی که در وصف اهمیت آنها همین بس که میتوانند در شکوفایی و جهش تولید نقش کلیدی را بازی کنند.
دیگر بر کسی پوشیده نیست که ایرانیان بهواسطه مشکلات راهبردی اقتصاد کلان، تحولات نرخ ارز بهویژه نرخ دلار را بهطور پیوسته رصد میکنند تا راهی برای حفظ ارزش واقعی سرمایه خود بیابند.
درحالیکه جای اهمیت به تحولات بازار سهام به عنوان بازار ثانویه و پناهگاهی برای حفظ ارزش واقعی سرمایه بسیار خالی است، به وضوح روشن است که تحولات بازار مسکن بعد از نرخ ارز مهمترین بازاری است که مورد توجه مردم قرار گرفته است.
اقتصاد ایران از تورم بالایی رنج میبرد و این باعث شده تا لزوم حفظ ارزش سرمایهها به سرلوحه زندگی شهروندان ایرانی تبدیل شود. دخالتهای دولت در بازار و رویه نادرست سیاستها نیز منجر به تغییر جایگاه بازارها شده است و برخلاف روال معمول این عرضهوتقاضا نیست که نظم بازار را رهبری میکند. به جرات میتوان گفت این از هوشمندی ایرانیان است که در طی سالهای گذشته متوجه شدند بازار مسکن تاحدی زیادی از کنترل دولتها خارج است و میتواند فرصتی برای حفظ ارزش واقعی دسترنج آنها باشد.
اگرچه در نظر مردم بازار مسکن میتواند همچون سدی آنها را در برابر سیل تورم حفظ کند؛ لیکن نخستین نشانههای تبدیل بازار مسکن بهعنوان بازار حفظ سرمایه ظهور جهشهای ناگهانی قیمت است که خود به فشار مضاعفی بهویژه بر اقشار ضعیف جامعه تبدیل شده است.
مشکل اینجا است که تغییر کاربری بازار مسکن به بازار سرمایه تنها مشکلات را دوچندان میکند. وقتی پسانداز درآمد به جای سپردهگذاری در بانک یا بازار سهام به بازار مسکن تزریق میشود حجم تقاضای جدیدی به نام تقاضی غیرمصرفی ایجاد میشود که بازار مسکن را به چالش جدی رویهرو میکند. در واقع این تقاضای غیرمصرفی در طی 6 دهه گذشته به یک عامل جدی برای تقویت و رواج سفتهبازی در بازار مسکن تبدیل شده است.
بازار مسکن که یکی از برجستهترین بازارهای مطرح در جامعه است هر از گاهی دچار التهاباتی میشود که اغلب اقشار جامعه فراز و نشیبهای آن را با پوست و گوشت و استخوان تجربه میکنند.
در انتهای سال 98 شاهد بازار نمایشی در مسکن بودیم، ازاینرو وقوع معاملاتی به قصد سرمایهگذاری و حضور پررنگ سفتهبازان در اسفنده ماه گذشته را نباید به حساب رونق بازار مسکن گذاشت.
در سال جدید نیز که قیمت هر بشکه نفت به حدود 15 دلار کاهش یافته اوضاع از شرایط همچون آرامش پیش از طوفانی خبر میدهد. ایرانیان در حالی وارد سال 99 شدند که مبنای برنامه بودجه این سال توسط دولت براساس فروش 50 دلاری هر بشکه نفت شکل گرفته است.
اگر چه این شرایط نه چندان غیرقابل پیشبینی ناشی از وجود سلطه ویروس کرونا در جهان است که هرچند منجر به ثبات موقتی قیمت در حوزه مسکن شده است؛ ولی آیا بعد از تحقق آرمان کرونا را شکست میدهیم نیز این پیشبینی دور از ذهن خواهد بود که بازار مسکن با تحولات سختی روبهرو خواهد شد.
اکنون در بازار مسکن اوضاع به صورتی است که اگر قشر متوسط جامعه تمام درآمد خود را برای تملک یک خانه شخصی پس انداز کند، باید زمانی در حدود چند دهه صبر پیشه کند تا به آرزوی دیرنیه خود برسد. این در صورتی است که در چند سال اخیر به عناوین مختلف به شدت و بهطور مکرر با کاهش ارزش پول ملی روبهرو بودیم. از سوی تحولات بازارهای دیگر از قبیل بازار طلا و ارز نیز باعث خواهد شد بازار مسکن بیشتر مورد توجه مردم و سرمایهگذاران قرار گیرد. پس وقوع تحولات جدید در حوزه مسکن چندان بعید نیست.
با این همه خبر خوب این است که همانطورکه تغییر جهت جریان سرمایه از بازار سهام به بازار مسکن میتواند بازار مسکن را به چالش جدی وارد کند افزایش اهمیت نرخ سهام نیز میتواند به تعدیل بازار مسکن منجر شود؛ چراکه یکی از مهمترین بازارها در بخش بازار مالی که به عرضه داراییها سیال میپردازد بازار سهام است و با تقویت مدیریت و جایگاه آن در جامعه بازار سهام علاوه بر ایجاد تعادل و عدم چالش در بازار مسکن میتواند به عامل مهمی برای جهش تولید این بازار تبدیل شود.
هنگامیکه در سبد دارایی خانوار تحولات بازار مسکن مهمتر از شاخص نرخ سهام شود مهاجرت سرمایهها از بازار سهام به بازار مسکن را نیز تجربه خواهیم کرد که میتواند به چالش بزرگ اقتصاد ایران در سال جدید تبدیل شود.
خبرنگار: جعفر جعفرزاده مدیرعامل اهوازملک