بزرگنمایی:

روابط ترکیه و روسیه با ظهور پتر کبیر در قرن هجدهم و اهمیت دستیابی به دریای بالتیک و سیاه به دورانی پرتنش وارد شد که تا امروز نیز ادامه داشته است، روابطی که هرگونه اقدام خارجه دو کشور را در یکدیگر تنیده است. رئیس جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، روز دوشنبه در مصاحبه ای گفته بود که با روسیه گفتگو خواهیم کرد و آنکارا نمی خواهد لیبی به سوریه ای دیگر تبدیل شود. اما چرا روابط روسیه و ترکیه تا این حد برای رجب طیب اردوغان مهم است، تا جاییکه منافع این دو کشور در سوریه و تا لیبی در شمال افریقا در هم گره خورده است. علائق سیاسی اردوغان نسب نئوعثمانیسم، غیرقابل کتمان است، چراکه او بعضاً از سوریه با اسم شام نام می برد، استانی که در پایان جنگ جهانی اول توسط متفقین و نقش پررنگ سرهنگ تی ئی لورنس از ترکیه جدا شد. هر اقدام اردوغان در سیاست خارجه یک عقبه تاریخی دارد. در اظهار نظر جدید رجب طیب اردوغان نیز یک عقبه تاریخی نهفته است؛ جنگ لیبی یا جنگ طرابلس میان ایتالیا و خلافت عثمانی. این خاطره تاریخی حتی از خاطره از دست دادن شام یا سوریه نیز کهنه تر است. خلاقت عثمانی در سال سال 1911-1912 در نتیجه این جنگ سه ایالت را از دست داد؛ طرابلس، فزان و برقه، که همین سه ایالت کشوری به نام لیبی را تشکیل دادند و برای همیشه مانند شام از خلافت عثمانی جدا شدند. اما در نظر رجب طیب اردوغان، ولادیمیر پوتین یک پتر کبیر دیگر است که به خاطر دستیابی به دریای بالتیک و دریای سیاه با سه کشور قدرتمند آن زمان درگیر شد؛ یعنی عثمانی، لهستان و سوئد. ایده حضور نیروی دریایی روسیه در آب های آزاد با اقدام جسورانه پتر کبیر و سفارش کشتی های جنگی به کشتی سازی های هلند تا امروز که نیروی دریایی روسیه در بندر لاذقیه پهلو گرفته است ادامه دارد، حساسیتی که حتی کرملین را در سال گذشته از واگذاری این بندر به ایران خشمگین کرد. در این عقبه تاریخی، جنگ های روسیه و عثمانی به هفت جنگ تقسیم می شوند که عثمانی تنها در دو نبرد پیروز میدان بوده است. به لحاظ تاریخی روسیه سرسخت ترین رقیب ترکیه بوده است، کشوری چغر و بد بدن برای حافظه تاریخی ترک ها. ترک ها در سال 1771 کریمه را از دست دادند که شرح این نبردها و نقش انگلستان در کتاب "شجاعان" نوشته ویویان استوارت آمده است. همچنین در سال 1828 عثمانی در برابر روسیه قفقاز را از دست داد. روسیه در بیداری ناسیونالیسم اسلاوها در بالکان هم نقش بسزایی داشت تا آنجا که باعث شد بالکان نیز به استقلال برسد. از آنجا که روس ها شاخه ای از اسلاو ها و قوم ژرمن - گوت ها بودند، در بالکان نقش حامی این ملل را بعهده گرفتند. این جنگ ها تا جایی پیش رفت که امپراتوری عثمانی زیر بار بدهی جنگ ورشکست شد. ضربه تاریخی روس ها به ترکیه همینجا به پایان نرسید، و در جنگ های روسیه – ترکیه در سال های 1877 -1878 ، ترکیه صربستان، مونتنگرو، رومانی، بوسنی و بلغارستان را از دست داد.

امروز ترکیه با دعوت از روسیه در حفظ و پایداری صلح و یکپارچگی لیبی پیام هایی را برای اتحادیه اروپا دارد؛ بزرگترین ارتش اروپایی ناتو با بزرگترین دشمن اتحادیه اروپا، برای برقراری صلح در کشوری در زیر اروپا و دریای مدیترانه همسویی می کند. به نوشته خبرگزاری «آناتولی»، رئیس جمهور ترکیه گفته است: "ترکیه و لیبی می‌توانند به صورت مشترک به عملیات اکتشاف در دریای مدیترانه بپردازند."

همسویی ترکیه با روسیه را می توان به وقایع سال 2015 نسبت داد، زمانی که سوخوی 24 روسیه توسط جنگنده ترکیه ای سرنگون شد، و غرب غافل از این بود که روسیه با در تنگنا قرار دادن ترکیه در تحریم منطقه ای خود در بخش توریسم و محصولات کشاورزی آن کشور را به سوی خود کشیده است و اتحادیه اروپا در آن زمان کمک چندانی به ترکیه نکرد، ترکیه ای که خاطره پا پس کشیدن انگلستان در برابر روسیه در حمایت از عثمانی در نبردهای کریمه را به خوبی به یاد دارد، و رجب طیب اردوغان می گوید: "ناتو فقط حرف می‌زند اما عمل نمی‌کند. وقتی آنکارا نگرانی‌های امنیتی آنها را جدی می‌گیرد، ناتو نیز باید نگرانی‌های امنیتی آنکارا را جدی بگیرد."
اردوغان رئیس جمهوری است که اقتصاد و تاریخ را خوب می داند.

فریبرز محمدخانی - سرویس بین الملل پایگاه خبری صبح ملت نیوز