مشاهیر دزفول - استاد محمد حسین حکمت فر
اجتماعی - خوزستان
بزرگنمایی:
استاد محمد حسین حکمت فر محقق ، پژوهشکر ، نویسنده و مدیر موسسه فرهنگی دزفولشناسی یکی از مشاهیر برجسته دزفول است که در ادامه با او بیشتر آشنا خواهید شد .
در سال 1332 در دزفول متولد شدم . مادرم دزفولی و از محله کرناسیان و پدرم کُرد والی از منطقه آبدانان بودند . اجداد پدری من به دلایلی از آبدانان به منطقه ای بین شوش و اندیمشک مهاجرت می کنند . فرزند ارشد خانواده هستم که یک برادر و پنج خواهر دارم . پدرم به عنوان راننده قطار در راه آهن اندیمشک بود . سکونت در منازل سازمانی راه آهن اندیمشک ، رفتن گاه و بی گاه همراه پدر به راه آهن و دیدن لکوموتیوهایی که با زغال سنگ کار می کردند ، سوت های ممتد قطار ، تحصیلات ابتدایی در مدرسه شاپور اندیمشک و شرکت در تیم های فوتبال ، بخشی از خاطرات کودکی مرا تشکیل می دهد . دوره دوم متوسطه را در دبیرستان قطب دزفول تحصیل کردم .علاوه بر مطالعه که برای من یک عادت بود ، یکی از علائق من در نوجوانی بازی فوتبال بود . در سال 1351 بعد از گرفتن دیپلم ریاضی ، دوره سربازی من آغاز شد که به عنوان سپاه دانش به منطقه قصرشیرین اعزام شدم .
سه ماه قبل از اتمام سربازی ، از طرف آموزش و پرورش دزفول ، دعوت نامه ای برای استخدام دریافت کردم البته همزمان در چند جای دیگر هم برای استخدام تقاضا و آمادگی خود را اعلام کرده بودم که سرانجام در اداره دارایی استخدام شدم .
پس از گذراندن شش ماه دوره آموزشی در تهران ، در اداره دارایی دزفول با عنوان کمک ممیز مالیاتی مشغول به کار شدم . بعد از تثبیت وضعیت شغلی خود ، در سال 1360 ازدواج کردم .
چند سال بعد ، از کمک ممیز مالیاتی ، به سرممیزی و در سال 82 ممیز کل مالیاتی و در نهایت به عنوان رئیس اداره دارایی دزفول منصوب شدم . البته 27 سال با حفظ سمت ، نماینده کمیسیون مالیاتی در شمال خوزستان بودم و چند سال هم با حفظ سمت ، متصدی امور گمرکی شهرستان دزفول بودم . در سال 1385 بازنشسته شدم . پژوهش هایی را که از سال 55 شروع کرده بودم ، در طول این سالها ادامه داشت . علاقه به ادبیات و عرفان مرا به تحصیل در رشته ادبیات سوق داد و در سال 71 با تحصیل ، در رشته ادبیات فارسی دانشگاه شوشتر ، فصل جدیدی از زندگی من آغاز شد . تحصیل در این رشته و آشنایی با پیشینه ادبیات فارسی ، مرا در جمع آوری آثار بزرگان شهرهای دزفول و شوشتر مصمم تر می کرد . به این واقعیت بیشتر ایمان آوردم که اگر به جمع آوری تاریخ و فرهنگ این سرزمین همت نگماریم ، هویت فرهنگی ما به فراموشی سپرده می شود و مردمی که پیشینه فرهنگی خود را نشناسند ، در شناخت توانمندی ها و ارزش های خود ناتوان خواهند بود . در طول این سال ها همچنان به تحقیق و جستجو در منابع و گفتگو با افراد مطلع ادامه می دادم .
در سال 87 که به عنوان پژوهشگر نمونه استان انتخاب شدم ، از طرف اداره دارایی دعوت به کار شدم که این پیشنهاد را نپذیرفتم . شوقی که در پیگیری کارهای پژوهشی در من شعله می کشید ، بیش از ریاست اداره ، من را تحت تاثیر قرار می داد .
-ذوق و علاقه من از دوره نوجوانی به سمت ادبیات ، تاریخ و عرفان متمایل بود . به مطالعه کتاب هم علاقه فراوانی داشتم و در دامان پدری بزرگ شدم که اهل مصاحبت با اندیشمندان و عالمان دینی بود . همراهی با پدر در جلسات مذهبی ، ارتباط با دارالتبلیغ نشر اسلامی قم در نوجوانی و رابط آنها در اندیمشک ( سال 45 ) و همکاری با سالنامه معارف جعفری قم ( 49-1347 ) زمینه هدایت من را به سمت پژوهش و مطالعه در ادبیات و عرفان مهیا کردند اما یه طور جدی کارهای پژوهشی را از سال 55 آغاز کردم .
در این سال ضمن مطالعاتی که داشتم ، نام شیخ اسماعیل قصری توجه من جلب کرد . در کتاب نفحات الانس جامی ، محل دفن این عارف بزرگ در دزفول ذکر شده بود . این عارف قرن ششم از سلسله کمیلیه بود که نجم الدین کبری در محضر او کسب معرفت می کرد . آگاهی از این موضوع ، انگیزه تحقیق پیرامون این شخصیت و یافتن مزار او را در من تقویت کرد .
برقی از مـنزل لیلی بدرخشید سحر وَه که با خرمن مجنون دل افگار چه کرد
شوقی که آن زمان برای یافتن مزار شیخ اسماعیل قصری ، در وجودم جوانه زد ، بعدها منشا تحقیق در باره سایر بزرگان تاریخ و ادب این شهر و حتی شوشتر گردید . جمع آوری اشعار پراکنده ملا محمدتقی سرمدی دزفولی ( بابا تقی ) و اشعار سید صدرالدین کاشف دزفولی بخشی از کارهای پژوهشی من بود که از آن زمان آغاز گردید .
-مشوق اصلی من « حسین بدرالدین حیدرخانی » معروف به « مشتاق علی » بود که در زمان مطالعه روی شیخ اسماعیل قصری به نام او برخوردم . او مردی اهل عرفان و از پیروان مکتب شیخ اسماعیل قصری و آخرین پیر از سلسله کمیلیه و ساکن تهران بود مردی اهل معرفت و اندیشمند بود که کتاب های زیادی تالیف کرده بود و علاوه بر تشویق من به کار پژوهش ، کتابخانه شخصی خود را نیز در اختیار من می گذاشت تا منابع تحقیق برایم فراهم شود . گفتنی است مشتاق علی اکنون نیز در تهران ساکن است .
البته در پژوهش های دیگر بیشتر منابع تحقیق ، از کتابخانه شخصی خودم حاصل می شد . بخشی از منابع آثار تذکره نویسان فارسی بود و گاه با پیگیری های مستمر ، منابعی از هند و پاکستان و مصر نیز به دستم می رسید . در هر صورت کار تحقیقی باید دقیق ، علمی و متکی به منابع موثق باشد . بدیهی است دستیابی به منابع و مراحل کار پژوهش دشواری هایی دارد ولی لذت کشف حقایق و شناخت پیشینه تاریخی و فرهنگی یک سرزمین ، آن قدر ارزش دارد که سختی ها را به خاطر آن بپذیریم . علاقه به یافتن مزار این عارف بزرگ و تحقیق پیرامون شخصیت او باعث پذیرفتن مسئولیت هایی
شد . اکنون بیست و شش سال است مسئول بازسازی بقعه شیخ اسماعیل قصری در بازار قدیم دزفول هستم . علاوه بر آن عضو هیئت امنای بقعه پیراکبر و بقعه صاحب شوشتر نیز هستم .
در بقعه شیخ اسماعیل قصری ، پس از کاوش های فراوان ، بعد از 830 سال ، مزار شیخ را پنج متر زیر خاک پیدا کردیم و حدود آن مشخص شد . طرحی که در آینده قصد اجرای آن را داریم ، خاک برداری از تمام حیاط و اتصال آن به شبستان است و در نهایت تاسیس کتابخانه ای تخصصی با موضوع ادبیات و عرفان در این محل می باشد .
جمع آوری کتاب های خطی و تصحیح آنها ، تصحیح دیوان های شاعران دزفول و شوشتر ، جمع آوری اشعار و زندگی نامه شاعران و بزرگان دزفول ، جمع آوری مَثَل های دزفولی ، معرفی اماکن تاریخی و… فعالیت هایی است که با علاقه دنبال می کنم . در حال حاضر بیش از سی اثر در دست نگارش دارم که بیشتر تصحیح نسخ خطی هستند . به خصوص آثار صدرالدین کاشف دزفولی می باشند .علاوه بر این ها بیش از سی سال است که روی جندی شاپور تحقیق می کنم و امیدوار هستم در آینده موضوعات مختلف در باره دزفول را در « دایره المعارف بزرگ دزفول » جمع آوری کنم .
استاد حکمت فر از سال 1373 تاکنون در این زمینه ها فعالیت داشته است :
عضو شورای آموزش و پرورش دزفول از سال 73 به مدت هفده سال
عضو هیئت مدیره مجمع خیرین مدرسه ساز استان از سال 77 به مدت 17 سال
پیشکسوت نمونه استان خوزستان در سال 87
شرکت در همایش فرهنگستان هنر در تهران به عنوان نماینده خوزستان با موضوع بررسی موسیقی آیینی شمال خوزستان
ریاست انجمن دوستی ایران و تاجیکستان در دفتر دزفول
عضو هیئت راهبردی سازمان یونسکو دفتر دزفول
عضو کانون نویسندگان کشور
عضو کمیته میراث فرهنگی همایش جهانی جندی شاپور و ارسال دو مقاله برای شرکت در این همایش
ارائه بیش از صد برنامه رادیویی و تلویزیونی با موضوع تاریخ و فرهنگ دزفول
گفتنی است کتاب « دزفول در دوره مشروطه » که نسخه خطی آن مربوط به آقا شیخ عبدالحسین معزی دزفولی بود ، به اهتمام محمد حسین حکمت فر و فرامرز معتمد دزفولی ، به عنوان کتاب برگزبده سال 94 در حوزه تاریخ انتخاب شد .
خلاصه و باز نشر مصاحبه سرکار خانم فاطمه سادات اشرفی زاده