چاپ

با سلام و درود خدمت شما شنوندگان محترم و همیشه همراه رادیو رسانه ای صبح ملت

ضمن آرزوی تندرستی برای شما عزیزان ، به بهانه ی 25 اردیبهشت ماه که مصادف با بزرگداشت استاد برحق سخن، حکیم ابوالقاسم فردوسی است ، در برنامه ای دیگر از سری برنامه های برگی از دفتر هنرمندان و مشاهیر رادیو صبح ملت ،
من فیروزه روغنیان با همراهی همکارم خانم ثنا صمصامی با شما خواهیم بود با مروری کوتاه بر زندگینامه ی این حکیم فرزانه

ﺑﻴــــﺎ ﺗﺎ ﺟﻬــــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑــﺪ ﻧﺴﭙﺮﻳﻢ
ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻫﻤﻪ ﺩﺳﺖ ﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮﻳﻢ

ﻧﺒــﺎﺷﺪ ﻫﻤﻲ ﻧﻴﻚ ﻭ ﺑـــﺪ، ﭘــــﺎﻳﺪﺍﺭ
ﻫﻤـــــﺎﻥ ﺑﻪ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮﺩ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ

«حکیم‌ ابوالقاسم‌ منصور بن‌ حسن‌» موسوم‌ به‌ ابوالقاسم‌ فردوسی‌ طوسی‌ در حدود سال 319 هجری
شمسی، در روستای پاژ توس به دنیا آمد. پدر فردوسی در طبران توس دارای مال و اموال و جایگاه مناسبی بود. خانواده فردوسی از دهقانان صاحب زمین و ثروت بودند و به همین دلیل، فردوسی در دوران نوجوانی و جوانی‌اش در آسایش و راحتی زندگی کرده است.

فردوسی هرچه بیشتر در تاریخ ایران پیش می‌رفت و مطالعه می‌کرد، به داستان‌ها و افسانه‌های کهن ایرانی بیشتر علاقه‌مند می‌شد؛ تا جایی که تصمیم به نوشتن مجموعه‌ای عظیم از داستان‌های اساطیری ایرانیان گرفت. دوران کودکی فردوسی با دوران پادشاهی سامانیان هم‌زمان بود و پادشاهان سامانی به ادبیات ایران علاقه بسیار داشتند.

فردوسی شاهنامه را با الهام از حس ایران‌دوستی و اخلاق گرایی‌اش سرود و هرگز برای به نظم در آوردن آن به تملق از پادشاهان نپرداخت.

فردوسی در طول دوران زندگی‌اش اثری خلق کرد که تاثیرگذاری آن در فرهنگ و تاریخ ادبیات ایران از هزاران کتاب فراتر است. شاهنامه اثری منظوم با بیش از 60 هزار بیت است که سه دوره اساطیری، پهلوانی و تاریخی دارد.

در سراسر کتاب شاهنامه، نیک و بد، خیر و شر و حق و باطل، نبردی دائمی دارند.

در حقیقت شاهنامه فردوسی بخشی از هویت فرهنگی ادبیات ایران و سند افتخار ایران باستان است.

فردوسی در سخن لطیف و پر شور است. در اثر منظوم شاهنامه طبع لطیف و روحیه وطن دوستی فردوسی دیده می‌شود. حکیم توس به ایران زمین و افسانه قهرمانان آن عشق می‌ورزید. در شعرهای او از هجو، دروغ و تملق خبری نیست.

ابوالقاسم فردوسی شاعر اخلاق گرا و فضیلت دوست در ادبیات حماسی ایران است. شاهنامه را نیز می‌توان اثر حماسی منحصربه‌فرد در ابیات ایران نامید.

به نظم در آوردن کتاب فردوسی، شاهنامه، در حدود 30 سال به طول انجامید و در این مدت فردوسی تمام زمان خویش را در راه تحقیق و نوشتن این کتاب صرف می‌کرد. در طول سال‌های عمر فردوسی، ثروت او در راه نوشتن شاهنامه و گذران زندگی، از دست رفت.

اهمیت شاهنامه تنها به‌دلیل وجهه ادبی این اثر نیست؛ بلکه می‌توان این اثر را شناسنامه‌ای مکتوب از اجداد ایرانیان نامید. با مطالعه ژرف روی شاهنامه به غنای فرهنگ و تمدن در ایران باستان پی می‌بریم.

نام شاهنامه را خود فردوسی بر اثرش نگذاشته است و به‌دلیل شرح مفصل از پادشاهان دوره‌های مختلف در این کتاب، این نام را پس از مرگ فردوسی بر کتابش گذاشتند.

در سال‌های پیری، به‌دلیل تنگدستی و با هدف گسترش و حفظ شاهنامه، با ویرایش بخش‌هایی از آن، به دیدار سلطان محمود غزنوی در غزنین رفت؛ اما سلطان محمود غزنوی شایسته فردوسی با او رفتار نکرد و شاهنامه را سبک شمرد .

در نهایت سلطان محمود پس از چند سال از رفتار خود با فردوسی پشیمان شد و برای دلجویی از او، قاصدی را با پاداش به توس فرستاد؛ اما دریغ که قاصد سلطان محمود به مراسم خاکسپاری فردوسی رسید.

عظمت و بزرگی شاهنامه در دوران حیات فردوسی کشف نشد. یک قرن بعد از درگذشت ابوالقاسم فردوسی بود که نظامی گنجوی، بزرگی این اثر جاودانه را آشکار کرد.

بر طبق روایت‌های مختلف، فردوسی حوالی سال 397 هجری خورشیدی جان سپرده است .

پس از درگذشت فردوسی از از دفن وی در قبرستان توس ممانعت شد؛ زیرا در آن زمان دفن مسلمانان شیعه را در این قبرستان ممنوع کرده بودند.

سرانجام فردوسی را در حیاط خانه خودش دفن کردند و یکی از حاکمان محلی غزنویان، بنایی در محل مقبره فردوسی ساخت. در طول زمان این آرامگاه رو به ویرانی رفت، تا زمان حکومت پهلوی که بنای آرامگاه فردوسی بازسازی شد. در سال 1348، هوشنگ سیحون، معمار برجسته ایرانی، طراحی آرامگاه را تکمیل کرد .

آرامگاه فردوسی امروزه در 20 کیلومتری شمال غربی شهر مشهد، در مسیر عبوری به‌سمت کلات نادری و در نزدیکی شهر تاریخی طبران و بقعه تاریخی هارونیه قرار دارد. روستای پاژ (زادگاه فردوسی)، امروزه با نام روستای فاز شناخته می‌شود. این روستا امروزه در 28 کیلومتری آرامگاه او قرار گرفته است .

در اختتامیه، شاهنامه فردوسی با زیبایی تمام اثر خود را توصیف می‌کند. بنا بر گفته فردوسی، شاهنامه اثری استوار از فرهنگ پارسی است که هم‌چون کاخی عظیم، پیکر فرهنگ پارسی را تناور نگه خواهد داشت. فردوسی در این دو بیت به‌مدت زمان نگارش اثر خویش نیز اشاره می‌کند.

بسی رنج بردم در این سال سی
عجم زنده کردم بدین پارسی

پی افکندم از نظم کاخی بلند که از باد و باران نیابد گزند

این برنامه تلاشی بود از گروه صدای رادیو صبح ملت

امید که مورد توجه شما عزیزان قرار گرفته باشد .
تا سلامی و درودی دیگر، بدرود