چاپ

گزارش/

کتاب برایم شمعی بیافروز روایت مستندگونه ای از نتیجه ی دو سال تلاش یونسکو برای تعلیم زنان شمال خوزستان در دهه ی چهل شمسی است ، که توسط خانم ریتا ویزینگر به رشته تحریر در آمده است .این کتاب شرح تجارب نویسنده در دزفول و روستاهای اطراف است ،که توسط دکتر رضا مسعودی نژاد از هموطنان عزیزمان که خود از دانش آموختگان معماری ایست، ترجمه شده است.

دکتر مسعودی نژاد ورود این کتاب به بازار نشر ، همزمان با ایام نوروز و شروع سال جدید را به فال نیک گرفته و آن را هدیه و عیدیِ از جانب خود دانسته اند که از راه دور به دوستان و همشهریان ، مخاطبان و علاقمندان به کتاب و‌ موضوعش تقدیم می نمایند.

و با توجه به مشکلات معمول‌ ناشی از نشر‌ کتاب در ایران که منجر به تاخیر در چاپ و نشرکتاب گردید، امیدوار هستند که مورد توجه و عنایت علاقمندان ، و پژوهشگرانی که به حوزه آموزش زنان، توسعه روستایی و تاریخ توسعه خوزستان علاقه دارند قرار گیرد.

در معرفی این پژوهشگر مطالعات شهری و فرهنگ ، باید اشاره نمود رضا مسعودی نژاد، زاده دزفول و ساکن لندن هستند. او فارغ التحصیل فوق لیسانس معماری از دانشگاه تهران بوده که بعد از چند سال تدریس و کار حرفه‌ای در همین زمینه، سال 2001 میلادی برای ادامه تحصیل به لندن رفته و فوق لیسانس ریخت شناسی شهری از مدرسه بارتلت، دانشگاه یو سی ال را اخذ می نمایند.

درتوضیحاتی که در پشت جلد کتاب درج گردیده چنین آمده که رضامسعودی نژاد کار دکترایش را درباره تحول شهرها از منظری میان‌دانشی تکمیل می کنند و پس از تکمیل دکترای خویش در حوزه مطالعات شهری و توسعه در مدرسه بارتلت ،در سال 2009 میلادی در آلمان و انگلستان به پژوهش و تدریس در حوزه تاریخ شهر و حوزه عمومی «مطالعات شهری و فرهنگ» مشغول به کار می شوند.

مسعودی نژاد با توجه به عشق به میراث کهن و هویت شهری این دیار ، این بار با تلاش زاید الوصفی دامنه تحقیقات خود را با رویکرد مردم شناسی گسترش داده اند . زاویه دید جدیدی که می تواند منش روابط شهری و معماری این کهن شهر باشد .

نکاتی که در کتاب ریتا ویزینگر ( محقق هندی) مطرح می شود ،گویای زندگی زنان روستایی و نوع ارتباط با جامعه است‌ ،که فقط از دیدگاه یک زن می تواند طرح شود .

تحقیقات دامنه دار این‌چنینی در سده های گذشته از دید مستشرقانی نظیر مادام دیولافوا ( باستان شناس ) پنهان نمانده که به نوعی بازگوی جامعه ی گذشته ی ما از دید دیگران بوده که بسیار باارزش است . روابطی که تاکنون بصورت نهفته در اشکال برخوردهای جدید شهری بروز کرده و تا بحال واکاوی نشده است .

قصه شیرین ترجمه این کتاب در پیش درآمد که به قلم رضا مسعودی نژاد مترجم کتاب به نگارش در آمده است خواندنی است :

قصه ترجمه کتاب حاضر به حدود 15 سال پیش برمی‌گردد، ابتدایِ کار دکترایم بود و هر منبع و گزارشِ در دسترسی درباره خوزستان را مرور می کردم. یک روز در پاورقیِ مطلبی درباره توسعه مدرنِ خوزستان به نام کتاب حاضر برخوردم .عنوان کتاب کنجکاوی مرا برانگیخت. دیر وقت بود، اما قبل از اینکه کتابخانه ی مدرسه شرق‌شناسی دانشگاه لندن (سواس )را ترک کنم، نام کتاب را در کامپیوتر کتابخانه جستجو کردم و متوجه شدم که نسخه‌ای از کتاب در کتابخانه موجود است. به سراغ قفسه رفتم و کتابی که سالها کسی آن را ورق نزده بود را باز کردم، متن برای من چنان جذاب بود که همانجا جلوی قفسه برای ساعتی به خواندن ادامه دادم .

توصیفات دقیق یک مردم‌شناس از وضع عمومی شهر دزفول، روایت او از مردم آزاری کودکان دزفولی و همنشینی با زنان شهری و روستایی شمال خوزستان در دهه 40 شمسی من را از گوشه خلوت کتابخانه به دزفولِ کودکی هایم برد، همانجا فکر کردم که باید روزی این کتاب را ترجمه کنم. پس از سال‌ها بالاخره به آن عهد عمل کردم.

زمانی که جلوی آن قفسه کتابخانه بودم گمان نمی‌کردم که ترجمه این کتاب به ادای دینی دوجانبه بدل شود، دست روزگار که زنی هندی را پس از تکمیل دکترای مردم شناسی در دانشگاه وین، به زادگاه من کشانده بود ،من را پس از پایان دکتری به زادگاه او برد.

کتاب حاضر روایت ریتا ویزینگر است که در پاییز 1346 به مدت دو سال از سوی یونسکو برای مبارزه با بی سوادی زنان در روستاهای منطقه مامور به خدمت شد این پروژه بخشی از برنامه توسعه کشاورزی شمال خوزستان و زیر نظر و به درخواست سازمان آب و برق خوزستان به انجام رسیده بود. کتاب در زمان انتشارش در ابتدای دهه 50 شمسی به واسطه پرداختن به امر آموزش زنان اهمیت داشته و دارد اما اهمیت این کتاب محدود به آن نمی‌شود چرا که صرفاً خاطرات یک کارشناسی یونسکو نیست بلکه یک متن مردم نگارانه است. بعلاوه راوی به خاطر جنسیتش ،امکان تجربه روایت دست اول و منحصر به فردی از زندگی سنتی زنان شهری و روستایی در شمال خوزستان را داشته است .و از لباس زنان ، فرهنگ غذایی و جزئیات چیدمان خانه های شهری و روستایی میگوید.

ما را به مراسم عروسی روستایی دعوت میکند و حتی جزئیات صحنه زایمان زنی روستایی در یک طویله را برای ما روایت می‌کند .این روایت ها اکنون پس از نیم قرن اهمیت دو چندان یافته، چرا که تصویری از فضای زندگی سنتی در شمال خوزستان را در بزنگاهی ارائه می دهد که به سرعت پس از آن و برای همیشه متحول گردید.

بعلاوه این کتاب به شکل مستقیم به امر توسعه روستایی و مشکلات آن در ایران می پردازد. راوی با نگاهی دقیق به سیاست‌های توسعه تحمیلی از بالا به پایین را بر اساس تجربه مستقیم خود به چالش می کشد. او تلاش وافری به خرج میدهد تا نشان دهد چرا یک روستایی در مقابل تحولات تحمیلی مقاومت می‌کند. اما نگاه ریتا ویزینگر به نقد تنها محدود نشده ،بلکه بخش بزرگی از متن پیشِ رو ، داستانِ تلاشِ نگارنده برای یافتن راه حل ها و روش های برون رفت از مشکلاتی است که در مسیر توسعه روستایی با آنها مواجه شده است. او برخی سیاست‌های توسعه را نقد می‌کند ولی این بدان معنی نیست که این امر توسعه را نفی کند بلکه با درک شیوه زندگی مردم روستایی و دغدغه‌های آنها سعی می‌کند که سهمی در اصلاح سیاست‌های توسعه و در نتیجه بهبود وضعیت زندگی زنان روستایی ایفا کند این کتاب بدون شک یک تک نگاری منحصر بفرد است که می‌تواند مورد توجه اساتید و دانشجویان حوزه های مردم شناسی مطالعات روستایی و آموزش قرار گیرد، فارغ از مخاطبین دانشگاهی این متن روایی برای علاقمندانِ به فرهنگِ بومیِ شمالِ خوزستان کتابی بسیار جذاب خواهد بود...../انتهای پیام

پایگاه خبری صبح ملت در پایان ضمن تشکر از دکتر رضا مسعودی نژاد برای این هموطن و همشهری پر تلاش و فرهیخته آرزوی موفقیت های بیشتر و سربلندی و سلامتی دارد.

مریم مفتوح