برخی از ابعاد سرمایه اجتماعی

1 - اعتماد:

اعتماد و لازمه شکل گیری پیوندها و معاهدات اجتماعی است، اعتماد اجتماعی ایجاد کننده تعاون و همیاری است و فقط در این حالت است که در عین وجود تفاوت‌ها قادر به حل مشکلات و انجام تعهدات اجتماعی می‌شود. اعتماد اجتماعی برگرفته از عدالت ـ برابری و امنیت اجتماعی نیز زاینده آنها می‌باشد. آنتونی گیدنز، اعتماد و تأثیر آن بر فرآیند توسعه را زیربنا و زمینه ساز اصلی در جوامع مدرن می‌داند، هر جا که سطح اعتماد اجتماعی بالا باشد مشارکت و همیاری مردم در عرصه‌های اجتماعی بیشتر و آسیب‌های اجتماعی کمتر است (اکبری، ،1383ص،11).

زتومکا که در میان جامعه شناسان معاصر مبحث اعتماد اجتماعی را مورد عنایت ویژه قرار داده؛ معتقد است که توجه به اعتماد اجتماعی ایده جدیدی نیست، بلکه یک جریان چند قرنی است..

بنظر او "برخورداری جامعه جدید از ویژگی های منحصر بفردی چون آینده گرایی؛ شدت وابستگی متقابل، گستردگی و تنوع جوامع، تزاید نقشها و تمایز اجتماعی، بسط نظام انتخاب، پیچیدگی نهادها و افزایش ابهام، ناشناختگی و تقویت گمنامی، و غریبه بودن نسبت به محیط اجتماعی، توجه به اعتماد اجتماعی و نقش آن در حیات اجتماعی شاهد رشد نوعی جهت گیری فرهنگ گرایانه که در خود نوعی چرخش از مفاهیم سخت به مفاهیم نرم را دارد. چنین چرخشی زمینه توجه عمیق‌تر به مفاهیم اعتماد را به دنبال داشته است و در طی دو دهه‌ی‌گذشته شاهد موج جدیدی از مباحث مربوط به اعتماد در مفاهیم علوم اجتماعی بویژه جامعه شناسی هستیم (ازکیا و عفاری، 1382، ص،280).

الف- اعتماد اجتماعی:

 شامل اعتماد به افرادی مانند؛ همسایه، همکار، فروشنده یک فروشگاه، یک هم کیش، پلیس و خلاصه همه کسانی است که در زندگی روزمره با آنها در ارتباط هستیم.

ب- اعتماد میان نژادهای مختلف:

 ممکن است سرمایه اجتماعی  میان نژادهای مختلف(سیاه، سفید، زرد) بررسی شود و میزان اعتماد نژادها به همدیگر سنجیده شود.

2- مشارکت سیاسی:

الف- مشارکت سیاسی عادی: این نوع مشارکت را می توان از روی تعداد رأی دهنده، میزان مطالعه و حجم خرید روزنامه ها، اطلاعات شهروندان از مسائل سیاسی روز و ... مورد اندازه گیری قرار داد.

ب- مشارکت سیاسی نقادانه: ممکن است مشارکت سیاسی عادی یک جامعه در حد پایینی باشد ، ولی همین جامعه از لحاظ مشارکت سیاسی نقادانه، سطح بالایی داشته باشد و افراد در فعالیت هایی مثل؛ راهپیمایی ها، تحریم ها، تجمع ها، انقلاب سیاسی و ... حضور فعال داشته باشند.

3 - مشارکت و رهبری مدنی:

الف- رهبری مدنی: نقش رهبری افراد در گروه ها، باشگاه ها، انجمن ها و امور شهر یا مدرسه و دانشگاه و نظایر اینها ـ که اشکال مختلف مشارکت مدنی هستند ـ گونه ای از سرمایه اجتماعی است.

ب- مشارکت مدنی: یعنی افراد جامعه تا چه اندازه در انواع گروه های مذهبی، باشگاه های ورزشی، سازمان های جوانان، انجمن های مربوط به والدین، گروه های و مؤسسات خیریه، تعاونی ها و اتحادیه های کارگری، فرهنگسراها و ... فعالیت می کنند.

4 - پیوندهای اجتماعی غیر رسمی:

این بعد، بر خلاف بعد قبلی، به سنجش جنبه های غیر رسمی سرمایه اجتماعی می پردازد، مانند: تعداد دوستان یک فرد، میزان معاشرت فرد با دوستان خود در محیط اداری و خارج از آن، مشارکت در بازی های گروهی، دیدار از فامیل و ... .

5 - بخشش و روحیه داوطلبی:

عضویت افتخاری شهروندان در سازمان های غیردولتی خدمات انسان دوستانه و همکاری افراد جامعه با نهادهای خیریه و داوطلبانه، چه به صورت مالی و فکری و صرف وقت، از این قبیل سرمایه های اجتماعی است.

6 - عدالت در مشارکت مدنی:

در برخی جوامع تمایل به سوی افراد متمکن، تحصیلات عالیه و نژاد خاصی است و بالعکس در برخی جوامع دیگر، افراد فقیر در اولویت قرار دارند. از آن جا که این عوامل در سلامت جامعه مهم هستند، اندازه گیری میزان تساوی افراد مختلف در مشارکت های اجتماعی، حائز اهمیت است.

 7- تنوع معاشرت ها و دوستی ها:

هر چه فرد با افراد، طبقات و گروه های بیشتر و متعلق به نژادها و مذاهب مختلف در ارتباط باشد و با آنها رابطه دوستی برقرار کرده باشد، به همان اندازه موجب افزایش سرمایه اجتماعی شده است.

در دسته بندی دیگر نارایان و کسیدی علاوه بر ابعاد قبلی دو بعد دیگر را نیز مطرح نمودند که عبارتند از:

1 - ثبات خانواده و حفظ تمامیت آن:مانند بررسی میزان طلاق در جامعه

2 - امنیت و جرم: بررسی میزان قتل در جوانان، بررسی میزان ترس از جرم و جنایت در جامعه(نارایان و کسیدی،2001).

شولر(2007) قابلیت تبدیل هر یک از ابعاد به دیگری را یکی از ویژگی های مهم سرمایه اجتماعی می داند. او برای اثبات ادعای خود به توضیح این نکته می پردازد. که چگونه منابع اجتماعی و انسانی(موجود در خانواده) می تواند تبدیل به سرمایه اجتماعی و از آن طریق سبب افزایش رفاه گردد. همچنین ادعای وی نشان دهنده خاصیت تحرک پذیری منابع برای خلق سرمایه اجتماعی بوده و خاصیت تحرک پذیری در سرمایه اجتماعی وقتی که منابع ساختاری و کارکردی اجتماعی در یک گروه وجود دارد، را نشان می دهد. برای مثال در یک خانواده، تحصیلات والدین می تواند منبع مثبتی برای افراد جوان برای توسعه روابطشان(سرمایه اجتماعی ) با دیگر افراد باشد. در بعضی از حالات، همانند زمانی که کمبود منابع اجتماعی ساختاری در خانواده وجود دارد، جوانان قادر نخواهند بود تحرک پذیری کامل برای توسعه منابع خانواده داشته باشند، زیرا آنان در این حالت، توانایی برقراری روابط مثبت با دیگر افراد اطراف خود را نخواهند داشت. در این وضعیت احتمال دارد محدویت وجود سرمایه اجتماعی افزوده شده و از این طریق سبب ایجاد اثر منفی بر رفاه شود. سرمایه اجتماعی محدود شده همچنین سبب کاهش در سرمایه انسانی، نیز خواهد شد. بدین ترتیب تحرک پذیری در سرمایه اجتماعی می تواند روی منابع انسانی، اجتماعی و رفاه خانوار مؤثر باشد. به طور خلاصه سرمایه اجتماعی هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم روی رفاه اثر خواهد داشت.

مفهوم کار آفرینی سازمانی

باور این نکته که کارآفرینی یک حوزه تفکر بینا رشته ای است و نظریه ها و تئوری های آن شکل یافته تا به نسل جدید انسان ها در هزاره سوم، نگاه متفاوت، تفکر متفاوت و به عبارت دیگر زیستن متفاوتی را نشان نماید، یک انگاره و تفکر تازه است چرا که در عصر حاضر ادامه حیات و تداوم زندگی در میدان رقابت امکان پذیر می گردد و کسی که در این میدان پیروز باشد می تواند ادامه حیات دهد. فزونی جمعیت، ورشکستگی کسب و کارهای کوچک و متوسط، بحران های شدید اقتصادی، ارتقاء سطح انتظارات مشتریان و . . . همگی مواردی هستند که ادامه حیات و موفقیت در تمام عرصه های زندگی را در دنیای امروزین با رقابت های مستمر مواجهه نموده است و کارآفرینی می تواند راهی برای برون رفت از این معضل بزرگ باشد.

درباره تعریف کارآفرینی و شخص کارآفرین، تعاریف گوناگونی از سوی صاحب‌نظران ارائه شده بود که با توجه به وسعت سیطره کارآفرینی در رشته‌ها و علوم مختلف، تنوع تعاریف نیز امری غیر قابل کنترل و ناگزیر است، که در اینجا با اقتباس از گفته هارولد کونتز از واژه جنگل تعاریف استفاده می‌کنیم. درنتیجه ارائه تعریف کامل و جامعی که بتوان با ارائه آن، اجماع دیدگاه‌های صاحب‌نظران را جلب کرد، سخت و گاه غیر ممکن می‌نماید.

نویسنده مقاله : سید زمان موسوی میرکلایی