چاپ

مضامین شمایلهای دیواری بقعه رودبند

قسمت دوم : مضامین نقاشی های دیواری

نقاشی های قدیمی دوره قاجار با نامهایی از جمله ، شمایل نگاری درباری و مذهبی ، نقاشی قهوه خانه ای و پرده درویشی ، شناخته می شود .

در این منطقه از خوزستان ( دزفول و حومه ) نقاشی به دو منظور ترسیم شده است :

جنبه اول حفظ سنتها و شعائر دینی وجنبه دوم تزئینات داخل بنا.

عشق و علاقه به خاندان نبوت در این دیار، نقاش را بر آن داشته که بیشتر تصویرگر این خاندان باشد ، از این روست که هنر خوزستان ، در جشنها و عزاداریها و مراسم مذهبی نمود ویژه ای به خود می گیرد که جای مطاله و تحقیق دارد.

این شیوه از نقاشی ایرانی با توجه به مضامین ، سیاسی وحماسی ، احساسی وشهوانی و مذهبی برای سفارش دهندگان ترسیم می شده که با توجه به اصول زیبایی شناسی آن دوره دارای ویژگیهای خاصی بوده است از جمله : سایه پردازی وجود نداشته ، پیکره ها کوتاه قد و دارای محاسنی پرپشت و ابروانی کمانی بوده و دور پیکره شمایل مقدس ، هاله ای از نور ترسیم شده است ، نقاشی ها غالبا با نوشت هایی بر گرفته از آیات و روایات و اسامی ، ترکیب شده که بعنوان نوعی از تصویرسازی به شرح داستان ، می پردازد.

درون ایوان بقعه رودبند ، چهارده مجلس و دو نقاشی گل و بلبل تشکیل می دهد که این نقاشی ها درون "رف هایی" ( رف یا رفک ، طاقچه ای کم عمق ) ترسم شده اند و نام هایی دارند به شرح زیر :

شبیه گل روی پیغمبر(ص)- قنبر، مسلم و سلطان- ارزق شامی ملعون -قاسم ابن الحسن(ع)- حضرت سیدالشهدا(ع) و علی اکبر(ع)- حضرت رباب(س) و امام حسین(ع)- حضرت ابوالفضل العباس(ع)- علی عمرانی، شبیر و شبر- حضرت امام رضا(ع) یا ضامن آهو- بخت نصر و حضرت دانیال(ع)- حضرت امام رضا(ع) و موسی بن جعفر(ع) و مصیب- جهنم (دیو و اژدها یا پل صراط)- فرشته با میزان- سلطان سید علی.

دکتر سید نظام الدین امامی فر

استادیار دانشکده هنر دانشگاه شاهد